Omtzigt doet de eerste stap naar een functie elders

Nog geen jaar na de oprichting verzeilt het NSC in een bestaanscrisis.

Op een cruciaal moment – vlak voor Prinsjesdag en de begrotingsdebatten – stort Pieter Omtzigt in: het afgelopen jaar heeft veel van hem gevraagd en hij moet het enkele maanden kalm aan doen. Althans, dat is de officiële versie van wat dezer dagen gebeurt. We weten niet in hoeverre zachte dan wel harde drang op hem is uitgeoefend.

De berichten over zijn huil- en driftbuien van de afgelopen weken maakten al duidelijk dat het met het dagelijks functioneren van de NSC-leider niet helemaal goed zat. Natuurlijk: menige politieke baas gebruikt molenwieken, met de vuist op tafel slaan en tieren als machtsmiddel maar dan moet het allemaal wél klinken en ogen als een uiting van macht, niet van onmacht. Ook is een goede timing essentieel. Uit de geruchtenstromen komt de indruk naar voren dat dit bij Pieter Omtzigt niet het geval was. En nu gaat hij dus bijkomen in Enschede.

Is dit de eerste stap naar de uitgang? En naar een functie elders? Je kunt het als leider van een belangrijke regeringspartij niet maken de belangrijkste debatten van het jaar te missen. Met hun commentaren op de troonrede en de miljoenennota kunnen prominente politici zich profileren, laten zien waar zij en hun partij voor staan. Als je dan ontbreekt, loop je een achterstand op die nauwelijks meer valt in te halen. De komende weken is niet Pieter Omtzigt maar Nicolien van Vroonhoven het gezicht van het Nieuw Sociaal Contract. Het is aan haar om duidelijk te maken waar de partij in de praktijk voor staat en in hoeverre die inderdaad het gevoel van haar kiezers belichaamt.

Van Vroonhoven is een geroutineerd politica met acht jaar ervaring als Kamerlid voor het CDA. Ze was bovendien gemeenteraadslid in Den Haag en wethouder in Hilversum. Van Vroonhoven heeft een achtergrond in het belastingadvies en de consultancy voor overheden en culturele organisaties.

Die kan het technisch fractievoorzitterschap prima aan. Vers twee is of zij NSC de klankkleur kan geven die de stemmers op Omtzigt verwachten. De kans is groot dat ze niet veel verder komt dan het vertolken van een soort CDA-geluid. Haar partij doet het slecht in de peilingen omdat ze in de praktijk vooral kleurloosheid uitstraalt. De meeste Kamerleden maken best een competente en en technocratische indruk. Hun vernieuwend elan weten zij tot nog toe zorgvuldig verborgen te houden.

Vers drie is of zij zonder mopperen plaats maakt mocht Pieter Omtzigt met gedroogde tranen naar Den Haag terugkeren. Zijn zij – en haar fractie – bereid nieuwe risico's te nemen met deze combinatie van een control freak en een ongeleid projectiel?

Wie dit allemaal bij elkaar optelt komt tot een treurig stemmende uitkomst:

Het NSC is een jaar na de oprichting al in een existentiële crisis geraakt. Terecht wordt de vraag gesteld: waarom bestaat deze partij eigenlijk? Welk verschil wil ze maken? Wat kan zij in het midden brengen dat niet al lang en breed en uittentreuren is gehoord? “Denken in oplossingen” heette de meest recente levensbeschouwelijke rede van de nu rustende leider. Meer dan open deuren treft men er niet in aan.

De deur staat open naar de uitgang: voor de leider én de partij.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin zeker nu de laatste putten helemaal niet dicht blijken. Voor het overige noem ik de PVV een extreemrechtse partij.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: politici en hun emotionele uitbarstingen.