On the road in de West Bank

Soms komt het Israëlische leger met getrokken machinegeweren het verkeer regelen, om de chaos te ontwarren die het zelf veroorzaakt.

De chauffeur heeft een zware stem van het roken. Obstakels op de weg zijn voor hem dagelijkse kost. Hij scrolt op een app om de verkeerssituatie tussen Bethlehem en Ramallah te volgen. Daar staan checkpoints en files aangegeven. Als er politie of leger onderweg plotseling controleert, waarschuwen chauffeurs elkaar met knipperende lichten. “Vroeger kon je de voorbanden om de paar jaar vervangen,” zegt hij. “Nu, met het slechte asfalt en steeds maar remmen, soms al na een half jaar.”

Bij de in- en uitgangen van Palestijnse dorpen en steden staan inmiddels de felgele metalen poorten — naar verluidt al zo’n 1200. “Gated community” krijgt zo een geheel nieuwe betekenis. Volgens de chauffeur kan Israël met één druk op de knop al deze poorten sluiten en het verkeer stilleggen. Totale controle.

Je verbaast je hoe behendig chauffeurs snijden. Onze taxichauffeur neemt een rotonde tegen de rijrichting in om via de linkerbaan een lange rij auto’s voorbij te steken, en schuift dan koel weer in. Hij rijdt met één hand ontspannen op het stuur. Mary knijpt mijn hand stevig vast. Andere chauffeurs zien er eerder zenuwachtig of ronduit uitgeput uit.

Bij het containercheckpoint tussen Bethlehem en Ramallah — een van de vier knelpunten op de route, naast Hizma, Jab’a en Azzeriyyeh — proberen automobilisten constant de andere weghelft te gebruiken, wat geregeld tot complete verstopping leidt. Soms komt het Israëlische leger met getrokken machinegeweren het verkeer regelen, om de chaos te ontwarren die het zelf veroorzaakt. Mary hoort dat een groep uit het noorden vier uur lang vaststond bij de container. En met de aanstaande erkenning van een Palestijnse staat door een aantal westerse landen zijn langere wachttijden bijna gegarandeerd.

Ten zuiden van Ramallah rijden we Ar-Ram binnen, een stad in gebied C, dus volledig onder Israëlische controle. Een deel ligt aan de Jeruzalemse kant van de Muur, een ander deel, waar wij zijn, aan de Westoever. Gemeentelijke dienstverlening is in dit soort gebieden meestal een ramp. Ar-Ram oogt als een openluchtgevangenis, letterlijk ommuurd en zonder groen. Vanochtend reden er Israëlische jeeps door de straten, op weg naar een inval of gewoon om hun aanwezigheid te tonen.

We horen dat in de C-gebieden rond Ramallah gestolen Israëlische auto’s worden voorzien van Westoever-kentekens en worden doorverkocht. Voor dit nachtelijke werk zouden “net uitziende types” gezocht worden — bijvoorbeeld uit Bethlehem, wordt er ironisch aan toegevoegd. Het levert goed geld op.

In de stad hangt overal een weeïge stank. In de middenberm van de winkelstraat liggen stapels afval, geconcentreerd op bepaalde punten. De vuilnisophalers staken: het Palestijnse Gezag betaalt al maanden geen salarissen uit.

Ook de scholen staken, partieel. Op veel overheidsscholen — de overgrote meerderheid in de Westoever — wordt slechts drie à vier dagen les gegeven, soms een dag online, soms met onduidelijke planning voor de week erna. Niet alleen kinderen lijden eronder, ook ouders die opvang moeten regelen. Niet iedereen heeft een uitgebreide familie in huis of om de hoek. Het Palestijnse Gezag balanceert financieel op het randje, sommigen zeggen: staat op instorten.

De dochter van een taxichauffeur, ambtenaar bij het Ministerie van Toerisme in Bethlehem, kreeg nog maar een derde van haar salaris en koos daarom voor een baan in de privésector. De meeste docenten en ambtenaren hebben die luxe niet, met de werkloosheid torenhoog.

Op de terugweg praten we weer met onze chauffeur. In de toekomst zal de weg via Za’im bij een Jeruzalems checkpoint niet meer bruikbaar zijn, weet ik. De route naar Ramallah wordt oostwaarts verlegd. De chauffeur schudt zijn hoofd: “Toekomst? Er is geen toekomst. Je weet niet wat er gaat gebeuren. Je bent bezig met overleven, niet met plannen.” Mensen zijn moe, vaak uitgeput.

Een andere chauffeur speculeert over scenario’s waarin Palestijnen in Gaza ondanks Egyptische tegenstand over de grens geduwd worden. “Het Egyptische leger is geen partij voor het Israëlische. Israël ziet zichzelf als een nieuw Sparta,” zegt hij, verwijzend naar Netanyahus recente vergelijking. “De Arabische wereld is tandeloos, en Trump kan Egypte onder druk zetten door de geldkraan dicht te draaien. Uiteindelijk telt alleen de Israëlisch-Amerikaanse alliantie.”

Maar in Israël voegen commentatoren eraan toe dat Sparta niet lang standhield. Evenmin als dat andere favoriete referentiepunt: Masada.