Onopgemerkte onderwaterverwoesting

De wereldzeeën zijn thuis voor veel van het meest bijzondere leven op aarde. Samen beslaan de oceanen meer dan 70% van het aardoppervlak en bevatten zij miljoenen soorten planten en dieren die meer dan een miljard mensen in hun eiwitbehoefte voorzien. Ecosystemen als koraalriffen zijn vergelijkbaar met de regenwouden in hun biodiversiteit en komen voor van de tropische kusten tot in de diepzee. De diepzee is de grootste biotoop op aarde en wij zijn pas net begonnen met het verkennen van dit gigantische volume vol nog onbekende vormen van leven.

Helaas hebben wij als landdieren een vreemde scheiding aangebracht in hoeveel wij geven om natuur boven en onder water. Wat in zee gebeurt als dagelijkse praktijk zouden wij nooit toestaan op het land.

Op 18 juni ging een groep duikers van Stichting Duik de Noordzee Schoon, die de zeebodem schoonmaakt van oude visnetten en ander afval, onderwater op de Klaverbank. Dit Noordzeegebied op 160 kilometer van de Nederlandse kust is vorig jaar aangewezen als onderdeel van Natura 2000 en is een van de meest bijzondere delen van de Noordzee. De bodem, bestaand uit rotsen en kiezels, is voor 44% van de soorten de enige plaats in de Nederlandse Noordzee waar ze voorkomen. Bijvoorbeeld kalkroodwieren en het koraal dodemansduim zorgen voor een uniek Nederlands ecosysteem. De duikers daalden dan ook af in de veronderstelling dat ze deze bijzondere soorten in goede staat zouden aantreffen. Wat ze vonden was een omgeploegde zeebodem met duidelijke sporen van een boomkortrawler. Een bodemvisser was voorbijgekomen en heeft in één trawl een groot deel van dit unieke natuurgebied verwoest. Van een bodem vol bijzonder leven is niets meer over. Stelt u zich eens voor dat iemand dit op de Veluwe zou doen.

Op Curaçao zijn ze een nieuwe pier aan het bouwen voor grotere cruiseschepen. Hiervoor is projectontwikkelaar BAM bezig met onderwaterbouwactiviteiten langs het eiland en moet zo’n 300 meter koraalrif wijken. De Curaçaose riffen maken deel uit van de gezondste riffen van het Caribisch gebied en koraalriffen wereldwijd hebben het al bijzonder zwaar. In dit soort situaties is er altijd een balans tussen natuurbescherming en economische ontwikkeling, maar tot grote verbazing en woede van lokale bewoners en onderzoekers heeft BAM een stel reusachtige ankers door het koraalrif gesleept ten westen van de bouwlocatie. Deze waarschijnlijke nalatigheid heeft meer dan 500 meter onvervangbaar koraalrif weggevaagd, meer dus dan al moest wijken voor het bouwproject. Stelt u zich eens voor dat een projectontwikkelaar door even niet op te letten vier hectare aan oerbos vernietigt.

De diepzee is nog grotendeels onbekend voor ons, maar wat wij ervan weten wijst op ecosystemen die extreem traag groeien door een schaarste aan voedsel dat afzinkt vanaf het oppervlakte. Hierdoor zijn grote delen van de diepzee absoluut niet ingesteld op verstoringen en diepzeekoraalriffen zullen er bijvoorbeeld nog veel langer over doen om te herstellen dan die op Curaçao. Door de onverzadigbare honger naar ruwe materialen voor onze consumptiemaatschappij hebben wij een groot deel van de minerale voorraden op het land uitgeput. De aanwezigheid van zulke mineralen in de diepzee laat steeds meer stemmen opgaan voor diepzeemijnbouw. Dit zou uitgevoerd worden door gigantische robots die vanaf een schip aan het oppervlak aangestuurd worden en de schade die aangericht zal worden om bij de mineralen te komen zal die door de diepzeeboomkorvisserij, die nu al actief is, doen verbleken.

In verschillende regio’s van de wereld is 90% van de bossen gekapt sinds 1900. Om te voorkomen dat mariene ecosystemen hetzelfde pad volgen moeten wij die vreemde scheiding tussen hoe belangrijk wij onder en boven water vinden loslaten. Veel vissoorten en bodemleven staan al zwaar onder druk door visserij, vervuiling en klimaatverandering. Als wij over honderd jaar nog iets van de wonderbaarlijke onderwaterwereld over willen hebben, dan moet natuurbescherming onderwater minimaal even serieus aangepakt worden als aan land.