Ontsn-appen

Ruim 2 miljoen gebruikers voelen zich daadwerkelijk ongelukkig gevangen in het netwerk. 4 miljoen Nederlanders overwegen er helemaal mee te stoppen.

‘Tot aaneensluiting geneigd’ is de eerste definitie die Van Dale’s groot woordenboek van de Nederlandse taal geeft voor het begrip ‘Sociaal’.  Een zeer bondige omschrijving die direct laat zien dat ‘Social Media’ niets te maken heeft met dat begrip. Ligt dat wellicht in de Engelstalige duiding van hetzelfde begrip? Enigszins. In het Engels begint de duiding met ‘Maatschappelijk’. Aanzienlijk minder prozaïsch dan ‘tot aaneensluiting geneigd’ maar nog altijd verwant aan die omschrijving. Het is exact dát wat ‘Social media’ ontbeert; Een maatschappelijk danwel ‘tot aaneensluiting’ stimulerend effect. Dat ligt uiteraard hoofdzakelijk in de techniek. Men zit in zijn eentje met een stuk intelligente electronica in de hand ‘sociaal te doen’. Een wanhopige paradox. Sociale omgang, het ‘neigen naar aaneensluiting’, vergt nu eenmaal de aanwezigheid van tenminste éen ander persoon van vlees en bloed, daar is geen ontkomen aan.

Met de aanwezigheid van meerdere personen bestaat zelfs de mogelijkheid dat het ‘sociale’ alweer verwaterd en verwordt tot ‘een gezellig samenzijn’ of zelfs een ‘feestje’. Daarin is het sociale nog altijd een cruciaal element maar van ‘aaneensluiting’ is al minder sprake dan in het gezelschap van slechts éen persoon.

Niets ont-socialiseert zo snel als het gebruik van social media, maar wij zijn een beetje vergeten dat die media in aanvang ook niet bedacht zijn om ons sociaal te doen bewegen. Het medium is allereerst in het leven geroepen als podium voor marketing in de breedste betekenis van het woord. Het brengt de consument feilloos in kaart, lokt hem in het commerciële fuik en bedient hem. Al dan niet onbewust. Daar kan geen klantkaartsysteem tegenop.                   Het anti-geluid kwam in de begindagen al direct. Air-miles voor ‘gratis’ reis-kilometers en ondertussen registreert ’s lands grootste grootgrutter uw boodschappen. Vervlogens deelde die uw boodschappenlijstje met zijn leveranciers en kreeg u ‘klantgerichte’ aanbiedingen. Vergeleken bij het huidige ‘mining’ kan men hier spreken van onschuldige marketing. Er was nog niet zoveel aan de hand. Dat e.e.a. zou ontaarden in een permanent bombardement van pop-ups, brutale hacking van accounts en regelrechte spamterreur had het publiek nooit kunnen bevroeden.                                

De commerciële cultuur, terminologie en botte-bijlmarketing was nieuw en onze sociale maatschappelijke omgangsvormen werden voor altijd verkracht. Er was niet eens meer sprake van voortschrijdende inzichten en daaruit voortvloeiende techniek. De samenleving werd eenvoudigweg overrompelt en gegijzeld, geen ontkomen meer aan. Anti-geluiden werden weggewuifd als het ‘hopeloos blijven hangen in oude gebruiken’ en ‘niet mee willen gaan in de vaart der volkeren’. Niet meedoen betekende uitsluiting en de digitale, virtuele snelweg werd de drager van de nieuwe heilige koe; Het Internet. Die nieuw verworven wereld der ongekende mogelijkheden diende omarmt, en wel door iedereen.

“The average celebrity meets, in one year, two times the amount of people that the average person meets in his entire life”. Laat deze woorden van acteur Jack Nicholson even rustig tot u doordringen. Hij bezigde ze in 1980 toen er nog helemaal geen sprake was van internet en social media. Wat zou de online ‘amount’ anno nu zijn?

Social-Media-onderzoek van begin 2024 brachten verbijsterende cijfers naar buiten aangaande onze beleving van het gebruik daarvan. Jawel, onze beléving want ons gedrag blijkt daar ‘in het veld’ nauwelijks mee te maken te hebben. Er zijn inmiddels ruim 14 miljoen accounts waarvan bijna de helft (!) zegt ‘Social Media te ervaren als gevaar voor ons mentaal welzijn’. Ruim 2 miljoen gebruikers voelen zich daadwerkelijk ongelukkig gevangen in het netwerk. 4 miljoen Nederlanders overwegen er helemaal mee te stoppen. Groepsgedrag en angst voor uitsluiting voorkomt dit want de plaag laat dagelijks en duidelijk van zich horen in het maatschappelijk verkeer.                             

De Smartphone is inmiddels uit de klas verbannen maar de wetenschap waarschuwt voor de zogenaamde ‘generatie Z’ (Gen-Z) die vereenzaamt en normale sociale omgang als een last gaan ervaren. Naast de ontstane ‘Social-Media-druk’ is deze generatie steeds minder in staat zich op een normale manier tot anderen te verhouden én te communiceren. Als schuldige wordt o.a. de Covid-periode genoemd. Jongeren werden geïsoleerd en het Social-Media-gebruik explodeerde. Eenmaal terug in rustiger wateren is een heel volksdeel op dezelfde voet doorgegaan vertoont inmiddels zombie-eske trekken. Social-Media-skills zijn uiteraard een verschijnsel van deze tijd maar als de basis daarvan,‘Social-skills’ dus, ontbreken onstaat een van zijn ‘mens-zijn’ totaal losgezongen generatie.

Sociaal gedrag is meer dan wenselijk drijfhout in het menselijk bestaan. Individuen die zich isoleren, vereenzamen of loskomen van ‘de groep’ zullen het steeds moeilijker krijgen om te overleven in de echte wereld.

Wellicht is het daarom tijd voor een experiment. Één week lang alle sociale-media-podia laten vallen. Één week lang uit de virtuele wereld stappen en het échte leven leiden met échte mensen, op échte locaties en met échte gesprekken. Werktitel: Hermenselijkheidsweek.