Onverdraagzaamheid en rancune zijn de deugden van deze tijd

Laten we niet vergeten dat het leven ondanks alles ook gewoon mooi kan zijn.

Mijn dagboek van vorig jaar had nog geen naam. Dat komt wellicht doordat ik nog geen thema kan vastleggen. In 2020 hadden we het coronavirus en had mijn dagboek de titel ‘De vloek van Diderot’, in 2021 kwamen ‘De gedachten’ over de veranderingen in de politiek, gevolgd door ‘Het Gloren’ omdat ik dacht dat 2022 beter zou worden, maar daarna bleef ik in diepe rouw over vrijwel alles in mijn leven en dacht ik een goed gesprek met mezelf te moeten voeren en schreef ik daarom in 2023 ‘Krabbels’ aan mijn andere ik en sindsdien zie ik geen rode lijn meer.

Vorig jaar schreef ik nog wel 170 dagen in mijn dagboek - beduidend minder dan de jaren ervoor - maar ik zie geen samenhang meer. Er was nog altijd oorlog in Oekraïne, Israël hield huis in Gaza, op de Westelijke Jordaanoever en breidde de strijd met steun van westerse landen uit richting Iran, Libanon, Jemen en Syrië, Afrikaanse landen waren definitief klaar met hun oud-kolonisator Frankrijk, BRICS-landen breidden zich uit, zetten een nieuwe (alternatieve) wereldbank op en Europa, Amerika en ook Nederland vielen ten prooi aan populisten, sloegen steeds meer oorlogstaal uit en werden steeds onverdraagzamer naar migranten en vluchtelingen - en dan met name naar moslims - en ook naar mensen die opriepen tot iets meer solidariteit, vrede, verdraagzaamheid, vertrouwen en positiviteit.

Het uitschelden, zwartmaken en verdacht maken van activisten, studenten en bezorgde en/of betrokken burgers is steeds normaler geworden. Alles wat niet bevalt wordt als links, deugers, onaangepast, antisemitisch of zelfs terroristisch in een hoek getrapt. De ideale mens is daarmee in deze tijd blijkbaar iemand die (extreem)rechts is, schijt heeft aan natuur en milieu, alles wat vreemd is het land uit wil hebben, niets over heeft voor vluchtelingen, daklozen en anderen die wat hulp kunnen gebruiken en het prima vindt dat een land een volk decennia lang van land berooft en onderdrukt en een wraakactie van dat volk afstraft met eindeloze bombardementen, uithongering en tal van andere acties waarbij mensenrechten worden geschonden en oorlogsmisdaden worden gepleegd.

Het is de omgekeerde wereld. Onverschilligheid, haat en rancune horen bij het goede en solidariteit, rechtvaardigheid en streven naar gelijkheid bij het kwade. Dat stemt me somber. Ik hoop vaak dat ik overdrijf, maar het tegendeel is eerder waar. Als ik mijn zorgen uit word ik zonder gêne dom genoemd of juist ‘een elitair mannetje die meent dat hij beter weet en ondertussen geen respect heeft voor de democratie’. Dat laatste komt dan doordat een meerderheid - zeker een kwart - van de kiezers voor dit politieke klimaat gekozen heeft en ik me daar maar bij neer moet leggen.

Misschien is dat waar, maar ik vind dat moeilijk. Ik kan me niet zomaar neerleggen bij een Orbán die in Hongarije anti-homowetten invoert, de persvrijheid beperkt en door slimme benoemingen de rechtspraak naar zijn hand zet. En ik vind het moeilijk te accepteren dat in Amerika een president gekozen is die veroordeeld is voor verkrachting, die door allerlei trucs rechtszaken over fraude, machtsmisbruik, belastingontduiking en aanzetten tot geweld ontloopt en ondertussen overal miljardairs op sleutelposities zet en Elon Musk, de man die via zijn platform X algoritmes naar zijn hand kan zetten en daarmee onze informatievoorziening en dus ons denken kan bepalen, overal mee naar toeneemt. Mensen waren jaren bang hun autonomie en privacy te verliezen en hebben nu uit angst gekozen voor een autocraat die hen overlevert aan het groot kapitaal en aan techbedrijven. Jarenlang waarschuwen de zogenaamde kritische en wakkere burgers voor een politiestaat en schermen ze met boeken als 1984 van George Orwell en nu kiezen ze zelf voor een baas die iedere regel aan zijn laars lapt en beheersbaarheid boven leefbaarheid stelt. En deze mensen roepen dat Rusland verkiezingen beïnvloedt en laten nu zelf hun verkiezingen beïnvloeden door Elon Musk. Blijkbaar hongeren we naar dictaturen. Ik kan daar maar moeilijk mee omgaan.

En ik blijf het ook lastig vinden dat Nederlanders massaal hebben gekozen voor een man die moslims, en vooral de islam, al twee decennia in een kwaad daglicht zet en die met zijn uitspraken over ‘minder Marokkanen’, ‘kopvoddentax’ en omvolking en met zijn roep om een verbod op de Koran, moskeeën en hoofddoeken haast net zo onverdraagzaam naar moslims is, als de NSB negentig jaar geleden richting joden. Al mag ik dit laatste natuurlijk niet schrijven. Als ik de NSB’ers van toen wil vergelijken met de PVV-stemmers van nu is het land te klein. En dat begrijp ik wellicht. Vergelijkingen gaan immers altijd mank. Al weet ik niet precies waar het verschil zit. De PVV is net als de NSB nationalistisch en conservatief, is net als de NSB geen echte partij met leden maar een ‘eenmanszaak’ waar bij de ene Mussert en bij de andere Wilders het voor het zeggen heeft, zegt voor de Nederlanders op te komen en Europa maar niets te vinden en gaat tegelijkertijd internationale samenwerkingen aan. De NSB heulde met nazi-Duitsland en de PVV met de Duitse AfD, de Oostenrijkse FPÖ, de Italiaanse Lega, het Franse Rassemblement National, het Hongaarse Fidesz - de partij van de eerder genoemde Orbán - en ga zo maar door. Wilders is blijkbaar voor een soort internationale, maar dan niet voor communisten of socialisten, maar voor extreemrechtse mensen. Nationalisten in een internationaal verband. Volgens mij noemen Wilders en zijn vrienden zichzelf de patriotten van Europa.

Ik zal dit laten rusten. Ik zal Wilders niet verder zwartmaken en ook zijn kiezers niet aan de verkeerde kant van de geschiedenis zetten. Iedereen zal het ongetwijfeld goed bedoelen. En ik moet niet zo moeilijk doen. De homoseksuelen, transgenders, vrouwen, moslims, migranten en vluchtelingen die nu al last hebben van het onverdraagzame (rechtse) geluid hebben mijn zorgen vast niet nodig. Het zal hun en mijn tijd wel duren. We zullen zien. Ik ben nu wat negatief en somber, maar mijn jaar begon goed. We dansten bij Dublin Castle tijdens een Nieuwjaars Festival, we wandelden langs de kust bij Howth, liepen langs de boekenkasten van Trinity College, kochten boeken van Wilde en Joyce, zaten uren in kroegen te drinken, te kletsen en te zingen en maakten lol met wat standbeelden in de stad. Het was prachtig. Laten we niet vergeten dat het leven ondanks alles ook gewoon mooi kan zijn. Om dat te kunnen zien moet je je blik alleen niet te ver naar buiten richten. Misschien is dat mijn voornemen voor het nieuwe jaar en ga ik me vol vertrouwen en positiviteit bezighouden met kleine en fijne dingen. Wellicht geef ik mijn dagboek dan als titel ‘veerkracht’ mee. Of ik refereer toch naar ‘oogkleppen’. We zullen zien. Het jaar is nog jong. Alles is nog mogelijk.