Ook varkens willen gezien worden

Onderzoek in Denemarken heeft onlangs aangetoond dat varkens waartegen gesproken wordt minder pijn en stress ervaren dan varkens die genegeerd worden door hun verzorgers. Dieren die hun dagen slijten in kleine, donkere hokken op betonnen vloeren voelen zich beter als ze ‘gezien worden’. Deze uitkomst is allesbehalve een vrijbrief voor boeren om de huidige leefomstandigheden van varkens te handhaven als er maar meer tegen hen gepraat wordt. Het toont vooral aan dat voor álle gedomesticeerde dieren erkenning door de mens een fundamentele voorwaarde is voor geluk. 

De marketing van de veehouderijsector laat ons denken dat boeren van hun dieren houden. Maar waarom praten ze er dan niet tegen? Ik ben ervan overtuigd dat de meeste varkensboeren wel tegen hun hond, de boerderijkat en de loslopende kippetjes op het erf praten. De varkens in de stal worden echter stilzwijgend benaderd. Want anders dan huisdieren, worden varkens als productiemiddelen beschouwd. Het varken is in haar wezen echter niet aangepast en verlangt nog steeds naar erkenning en sociaal contact. 

De manier waarop in de maatschappij over varkens en andere dieren in de veehouderij wordt gesproken, beïnvloedt hoe we over ze denken en of we bereid zijn ze te erkennen voor wie ze werkelijk zijn. Zolang politici, varkenshouders, andere belanghebbenden varkens alleen als economische waarde zien en ook op die manier over ze spreken, verandert er niets aan de huidige cultuur van onverschilligheid en gebrek aan empathie. Compassie met de varkens in de varkenshouderij is daarom nu nog ver te zoeken.   

In zijn werk over erkenning en identiteit, benadrukt de Duitse filosoof Axel Honkt dat erkenning essentieel is voor de ontwikkeling van een positieve zelfidentiteit. Zonder het gevoel  gezien en gewaardeerd te worden, vervallen we in gevoelens van onzichtbaarheid en onbelangrijkheid. Dit geldt niet alleen voor mensen, maar is dus ook van toepassing op sociale dieren zoals varkens. Hun welzijn is nauw verbonden met sociaal contact en interactie. Dieren die individueel gehuisvest worden, zoals veel fokzeugen een groot deel van hun leven, kunnen die erkenning niet van hun soortgenoten krijgen. Ze worden letterlijk door bijna niemand gezien. Maar ook dieren die wel met hun soortgenoten in groepen leven zoals vleesbiggen hebben behoefte aan erkenning van de mensen om hun heen. 

Etholoog Marc Bekoff heeft in zijn werk benadrukt hoe belangrijk menselijke erkenning is voor gedomesticeerde dieren. Bekoff stelt dat gedomesticeerde dieren emotionele wezens zijn die, net als mensen, behoefte hebben aan erkenning en interactie. Het ontzeggen van deze sociale interactie en erkenning kan leiden tot een verminderd welzijn en verhoogde stress, zoals het genoemde onderzoek bevestigt.

In een wereld waar dieren vaak worden gereduceerd tot productiemiddelen, moeten we ons bewust worden van hun behoefte aan erkenning en sociaal contact. De manier waarop we over varkens praten, beïnvloedt direct hoe we hen zien en behandelen. We moeten varkens serieus nemen, niet alleen in de stal maar ook in de maatschappij, in de politiek en in de media. Dit Deense onderzoek roept ons op om na te denken over hoe we alle sociale wezens behandelen en hun intrinsieke waarde erkennen, zelfs in omstandigheden van gevangenschap. Gezien worden is niet alleen een pad naar geluk, maar een fundamenteel recht voor elk levend wezen.