Op naar een democratisch, slagvaardig, strijdbaar en succesvol FNV!

Dit conflict ondermijnt het gezag van de FNV en de positie van de vakbeweging in de maatschappij.

Toen ik afgelopen week wat moest ophalen in een apotheek in Beverwijk, vroeg ik aan de medewerkster of er al zicht was op een nieuwe cao en loonsverhoging voor het personeel van de apothekers. Zij vertelde mij dat de acties tijdelijk stilgezet zijn en dat de centrale werkgever van de apothekers - zorgverzekeraars en Fleur Agema, minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport - het met elkaar moeten oplossen. Dat klonk niet al te hoopgevend en ze keek er ook wat treurig bij. Waar ze wel blij over was, is de FNV.

‘Zij helpen ons enorm goed en geven veel steun aan de organisatie en de acties.’ Het contrast is dan groot. Binnen diezelfde FNV woedt intern een veenbrand. Eigenlijk al jaren, sinds de oprichting in 2015 van de ‘ongedeelde FNV’. De laatste maanden is die veenbrand aan de oppervlakte verschenen. Waar het precies begon, is lastig te zeggen. Ergens begin oktober 2024. Het Ledenparlement met 103 leden nam een motie van afkeuring aan tegen het handelen van het Algemeen Bestuur (17 Leden) en in de motie stond dat de samenwerking met de Algemeen Directeur van de FNV beëindigd moet worden.

Vertrouwen in FNV-bestuur opgezegd
Sindsdien is iedereen openlijk met elkaar in conflict geraakt. De Algemeen Directeur, die verantwoordelijk is voor de werkorganisatie, neemt het de Algemeen Secretaris, die verantwoordelijk is voor de vereniging en Ledenparlement, zeer kwalijk dat hij haar ‘voor de bus heeft gegooid’. Er is al langer een sluimerend conflict gaande waarbij het Ledenparlement vindt dat de werkorganisatie niet functioneert. En de werkorganisatie vindt op haar beurt dat het Ledenparlement zich overal mee wil bemoeien, waardoor de FNV onbestuurbaar is geworden.

Het Dagelijks Bestuur van de FNV, waarin onder andere Tuur Elzinga, Zakaria Boufangacha en Kitty Jong zitten moeten dealen met het Ledenparlement. Algemeen Secretaris Bart Plaatje heeft inmiddels in een verklaring te kennen gegeven zich niet meer verkiesbaar te stellen voor het bestuur van de FNV. En de directie en de sectormanagers hebben het vertrouwen in en de samenwerking met het voltallige FNV-bestuur opgezegd. Het ontbreken van sociale veiligheid op de werkvloer wordt als reden gegeven voor het opzeggen van het vertrouwen. De onveilige situatie is vooral aanleiding voor het personeel om zich openlijk te verzetten tegen het bestuur. Maar er is natuurlijk veel meer aan de hand.  

Verdeelde vakbeweging
In de media lijkt het een conflict tussen personen, waarbij Tuur Elzinga en Bart Plaatje ‘de fouten’ zijn en Zakaria Boufangacha en Kitty Jong ‘de goeden’. Was het maar zo eenvoudig. Het is veel ernstiger: wat bedoeld was als het inrichten van een ongedeelde vakbeweging heeft juist geleid tot een op het bot verdeelde bond. Er is een gigantisch waterhoofd - het Ledenparlement en Dagelijks Bestuur/Algemeen Bestuur - waar niemand binnen de FNV nog enige invloed op kan uitoefenen. Wat je ziet gebeuren, is dat de Ledenparlement-vergaderingen veel te vaak plaatsvinden met agenda’s die over alles gaan, de vergaderingen veel te lang duren die bovendien uitlopen in Poolse Landdagen. En dat het Dagelijks Bestuur/Algemeen Bestuur zich in allerlei bochten moet wringen om er elke keer heelhuids uit te komen door ‘please gedrag’ te vertonen. En het parlement dan maar gelijk geven. Dat leidt tot idiote en irreële besluiten waardoor onderhandelaars op pad worden gestuurd met onhaalbare voorstellen. De slagvaardigheid van de FNV is hierdoor ver te zoeken. En worden veel onderhandelingstrajecten in een nederlagenstrategie gedrukt.

Dat stelde governance bureau Nextthinking een paar jaar geleden ook vast in het rapport Een governance die knelt. Het kernprobleem van de FNV is dat het machtige Ledenparlement de slager is die zijn eigen vlees keurt. Want het Ledenparlement zelf stelt het beleid vast en moet daarna ook controleren dat het wordt uitgevoerd. Dit is in het kader van ‘good governance’ een ernstige omissie. Aanbevelingen in het rapport lagen voor het oprapen maar het rapport kwam in een diepe lade terecht.

Eerst een interim-bestuur
Wat moet er nu gebeuren om weer tot een krachtig FNV te komen? Allereerst zouden alle bestuursleden die verantwoordelijk zijn voor de huidige structuur en de huidige situatie, de eer aan zichzelf moeten houden en opstappen. De overgrote meerderheid van het huidige bestuur zit er al 8 jaar en heeft niet alleen het probleem veroorzaakt maar - belangrijker - niet kunnen oplossen. Als er slechts een paar bestuursleden zouden opstappen en de rest blijft zitten, zou er niks veranderen en zal het huidige conflict blijven bestaan. Na een tijdelijk interim-bestuur zal een nieuwe ploeg bestuurders hun taak moeten overnemen.

Maar ook zullen de conclusies van het hierboven genoemde rapport van Nextthinking moeten worden geïmplementeerd in de structuur van de FNV. De afgelopen dagen stonden niet toevallig de FNV-sectoren, Bouwen en Wonen, Diensten, Handel, Industrie en Agrarisch groen, Metaal, Overheid, Senioren, Uitkeringsgerechtigden, Vervoer en Zorg en Welzijn op. Ze eisen dat het Algemeen Bestuur in zijn geheel opstapt en dat de verkiezingen uitgesteld worden totdat de onafhankelijke onderzoeken zijn afgerond. Want dit conflict ondermijnt het gezag van de FNV en de positie van de vakbeweging in de samenleving. De sectoren moeten weer een cruciale schakel gaan vormen in de FNV-structuur. Zij moeten de basis worden waarop de FNV drijft. Zo moet bijvoorbeeld het Ledenparlement bestaan uit leden die voortkomen uit de sectoren en aan die sectoren rekening en verantwoording afleggen.

Het is van grote waarde dat de sectoren van de FNV zich solidair hebben verklaard met de stakende personeelsleden van de FNV en ook in groten getale aanwezig waren op de stakingsdag. Als deze coalitie van FNV-personeel en sectoren in stand blijft en gezamenlijk optrekt, is er een grootse toekomst weggelegd voor een echt ongedeelde FNV die democratisch, slagvaardig, strijdbaar en succesvol is.