Open brief aan Jack van Gelder: Jij domineerde het gesprek, maar alleen op volume

Beste Jack,

Je optreden bij De Oranjezomer was spraakmakend. Niet omdat je iets nieuws toevoegde aan het migratiedebat, maar omdat je liet zien hoe eenvoudig een dialoog kan ontsporen als iemand emotie gebruikt als wapen. Je gooide je stem omhoog en overspoelde je gesprekspartner met sentiment. Henri Bontenbal probeerde nog wat cijfers en nuance in te brengen, maar dat sneuvelde onder je retorische storm. Je wilde ze niet horen. Jij domineerde het gesprek, maar alleen op volume, niet op genuanceerde uitspraken. En zoals zo vaak in talkshows floot de scheidsrechter niet.

Wat je deed, heeft een naam: DARVO. Een manipulatieve communicatietechniek. Het staat voor Deny, Attack en Reverse Victim and Offender. Ontkennen, aanvallen en vervolgens jezelf als slachtoffer neerzetten. Eerst ontkende je alles wat niet in je straatje past. Daarna viel je Bontenbal aan, waardoor de aandacht van het onderwerp naar zijn persoon ging. Ten slotte kroonde je jezelf tot slachtoffer. Jij als de miskende stem van ‘de gewone jongen’ die zegt waar het op staat.

Tijdens het gesprek over asielbeleid stelde je dat Nederland "het sociale afvoerputje van Europa" is en dat we "geen plaats en geen geld" hebben voor meer migranten. Toen Bontenbal je hierop corrigeerde, zei je: "Wij zeggen: 'Kom lekker binnen!'". Hiermee ontkende je niet alleen zijn feiten, maar viel je hem ook aan door zijn standpunten als naïef en onrealistisch af te schilderen. Je stelde dat Bontenbal "onbetrouwbaar" is en dat het CDA naar links opschuift (“extreem idioot”) . Zo hield jij de regie over de discussie en werd Henri Bontenbal in een verdedigende positie gemanoeuvreerd.

Dit was manipulatief. De discussie werd niet gevoerd op basis van feiten en argumenten, maar op basis van framing en emotie. Je bent geen mediaveteraan die ‘de vinger op de zere plek legt’. Je bent iemand die precies weet hoe je framing inzet om de schijn van gelijk te wekken. En ondertussen speel je willens en wetens het spel dat populisten groot maakt. Je beschuldigt je tegenstander en maakt hem verdacht, bevestigt wantrouwen en versimpelt ingewikkelde  vraagstukken.

Je bent een man van de sport, gewend aan strijd, adrenaline, winnen of verliezen. Maar politiek is geen voetbalwedstrijd. Hier staan niet drie punten op het spel, maar de manier waarop we samenleven. En met schreeuwen, framing en slachtofferschap voeg je daar niets aan toe. Je bent, zoals zovelen, een entertainer die goed is in hard en ongenuanceerd roepen. Een serieuze gesprekspartner daarentegen verstaat de kunst van het luisteren, en dat is iets wat slechts weinigen kunnen.