Overheid moet onrendabele buslijnen niet uitbesteden aan vrijwilligers

In het rapport ‘Het betere werk’ doet de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) aanbevelingen voor goed werk voor iedereen. Ze levert argumentatie zodat bedrijven, instellingen, sociale partners en overheid dat als een belangrijke maatschappelijke opdracht gaan zien. “Goed werk is essentieel: voor de kwaliteit van leven van individuen, voor de economie en voor de samenleving als geheel”, stelt WRR.

De FNV wil daarom de vraag oproepen hoe het kan dat regulier en maatschappelijk belangrijk werk als een goed lokaal vervoersnetwerk van buurtbussen drijft op vrijwilligers. Waar mensen met een goed hart en verantwoordelijkheidsgevoel de gaten vullen die de busbedrijven uit winstbejag bewust laten vallen. Onbetaald.

Belangrijk werk doen en daar niets voor krijgen om uiteindelijk geld uit te sparen op de provinciale begroting. Want het is de provincie die de aanbestedingen uitgeeft en die de keuze maakt voor een bedrijf. In die onderhandelingen kunnen andere keuzes gemaakt worden. Maatschappelijk verantwoorde keuzes. Want het is natuurlijk heel raar dat de overheid van haar inwoners eist zo snel mogelijk een baan te vinden en ook langer door te blijven werken, terwijl diezelfde overheid stimuleert dat betaalde banen worden omgezet in vrijwilligerswerk.

Dat is nu precies wat onder meer de provincie Noord Brabant doet. Zo’n 80 buurtbussen en 1000 gratis chauffeurs houden daar het Openbaar Vervoer op peil volgens vaste routes met dienstregeling. Als gevolg van provinciale bezuinigingen kozen busbedrijven er massaal voor bestaande onrendabele lijndiensten te schrappen. Vooral in kleine kernen en buitengebieden.

De FNV is helemaal niet tegen een kleinere bus waar 8 personen en een chauffeur in kunnen. Het is zelfs zo dat de cao Openbaar Vervoer daarin voorziet met een aparte paragraaf. Maar de vaak beursgenoteerde busbedrijven blijven dus rendabel en de provincie komt hiermee weg over de ruggen van deze vrijwilligers. Mensen met een hart van goud die bedrijven onbewust helpen. De solidariteit tussen de dikke en dunne lijnen moet in stand blijven door geld wat op de dikke lijnen wordt verdiend. Is openbaar vervoer een maatschappelijke taak of niet?

De FNV noemt deze praktijk werkverdringing. Omdat er een normaal salaris bij past en ook een verzekering. Werkverdringing van betaald werk is niet alleen aan de orde in het Openbaar Vervoer. In meerdere sectoren is de vrijwilliger de panacee om te bezuinigen. We moeten dus een antwoord vinden op de vraag wat we tegenwoordig nog als betaalde arbeid beschouwen. In de visie van de FNV is de buschauffeur een vak waarvoor diploma’s nodig zijn. Het chauffeursvak kent een leven lang leren en chauffeurs moeten strenge fysieke keuringen ondergaan. Het werk van buurtchauffeur kan in de meeste gevallen niet als vrijwilligerswerk beschouwd worden omdat in het economische verkeer doodgewoon een beloning mag worden verwacht.

Een betrouwbare overheid vervult zijn zorgplicht voor zijn belasting betalende burgers. Goed Openbaar Vervoer, hoort daar gewoon bij. Uitgevoerd door vakbekwame mensen die hun inspanningen beloond zien met een goed salaris. Pleiten voor vrijwilligerswerk vanuit bezuinigingsoogpunt is ongepast en beledigend voor een ieder die dit aangaat. En waar houdt dit op? Bij vrijwillige bouwvakkers? Of vrijwillige schoonmakers, onderwijzers, journalisten en artsen? Goed werk voor iedereen zoals het rapport van de WRR stelt is een gezond uitgangspunt dat de FNV niet vaak genoeg kan benadrukken.