Palestijnse soemoed is groter dan Trump

Trumps plan om van Gaza een Rivièra te maken heeft soemoed – Arabisch voor standvastigheid – opnieuw op de voorgrond geplaatst als Palestijnse nationale waarde. Soemoed betekent: op het land blijven en de band met het land en de Palestijnse identiteit behouden in een context van gerechtigheid en vrede. Het staat tegenover etnische zuivering, zoals tijdens de Nakba van 1948 toen meer dan 700.000 Palestijnen van huis en haard werden verdreven.

Als concept om Palestijnen en de Palestijnse samenleving in het thuisland te behouden, impliceert soemoed voor veel Palestijnen een levenskeuze. Dat zie je bijvoorbeeld bij families die vlakbij de Israëlische Muur en nederzettingen wonen en niet uit hun huizen zijn weg te zetten.

Hoewel het sinds lang een symbool is, kwam soemoed als een collectief concept in de jaren zeventig en tachtig naar voren. Palestijnse ontwikkelingswerkers en politici op de Westelijke Jordaanoever en in Gaza praktiseerden soemoed als een ontwikkelingsstrategie om mensen – boeren, vrouwen, gezondheidswerkers en anderen – op het land te houden. Veel Palestijnen zeggen dat soemoed geen zelfstandig naamwoord is, maar een werkwoord – het gaat niet alleen om standvastigheid, maar om standhouden. Het is werk.

Tegelijkertijd is soemoed niet alleen pijn en opoffering, maar ook viering en vreugde. Dit onderkende het Arab Educational Institute in Bethlehem, waar ik vroeger werkte, tijdens interviews met Palestijnse vrouwen in het Soemoed Verhalenhuis. Soemoed is het plezier en de bewustwording wanneer je Palestijnse geschiedenissen en uitingen van identiteit bewaart en uitbeeldt. Zo’n culturele soemoed kan zowel binnen als buiten Palestina worden beoefend, bijvoorbeeld in Palestijnse restaurants of door Palestijns borduurwerk te vervaardigen.

Het drama van soemoed is echter nu in Gaza een kwestie van leven en dood. Het voortdurende nieuws op tv en sociale media spreekt voor zich. Er is ook onthullend achtergrondnieuws. Deze week citeerde een voormalige Israëlische minister een gesprek tussen enkele bezoekers in zijn buurtcafé, die niet per se aanhangers waren van de regeringspartijen. Ze waren het er allemaal over eens: "Iedereen in Gaza moet worden gedood. Iedereen, zonder uitzondering: de Hamas-leden en al degenen die in de toekomst zoals hen zullen zijn."

De overgrote meerderheid van de Gazanen is vluchteling. Zij praktiseren soemoed door in hun land te blijven, ook al is dat niet op de plek waar zij of hun voorouders geboren zijn. Zoals een (christelijke) Palestijn mij onlangs herinnerde in reactie op degenen die Palestijnen uit Gaza naar Jordanië, Egypte en andere landen willen “verplaatsen”: “Als je Palestijnen toch wilt verplaatsen, waarom laat je hen dan niet gewoon terugkeren naar hun oorspronkelijke huizen in wat nu Israël is?” Het idee van terugkeer in plaats van verdrijving is een niet besproken taboe in de internationale politiek.

Voor sommige Gazanen die basisbehoeften ontberen, is soemoed noodgedwongen. Het is een onwillige soemoed. Soemoed in de letterlijke betekenis – in het land blijven – kan uiteraard niet onder alle omstandigheden worden volgehouden.

Maar de stroom mensen die nu terugkeert naar Noord-Gaza en hun tent opzet naast hun verwoeste huis ontmaskert Trumps praatjes over het verplaatsen van mensen en het bouwen van een winstgevend vastgoedproject.

Ook op de Westelijke Jordaanoever blijft soemoed een uitdaging. Onlangs merkte een Haaretz-correspondent op dat het nu lijkt alsof Israël een systematisch beleid voert om het leven op de Westelijke Jordaanoever voor burgers – voor iedereen – moeilijk te maken. Mensen voelen dat op hun land, op de weg, en bij de grenzen.

Op zichzelf is de innerlijke kracht van soemoed niet voldoende om te overleven en op het land te blijven. Er is behoefte aan campagnes, coalitievorming en vooral internationale steun. Een Gazaan die werd geïnterviewd over Trumps plannen zei dat hij gelooft dat er krachten zijn "groter dan Trump, Netanyahu en de andere hypocrieten die ons willen verdrijven. Wij zijn een volk dat de wereld al decennialang probeert uit te wissen, maar nu is onze zaak een mondiaal vraagstuk en een test voor de mensheid."