Patriarchaal Den Haag heeft een lesje feminisme nodig

Door Agnes Schim van der Loeff en Tessel ten Zweege

Politici kunnen de grote problemen van onze tijd niet aan met de patriarchale en toxische ruziecultuur die het Binnenhof overheerst. Ze schoppen grote besluiten voor zich uit, op kosten van volgende generaties, terwijl ze asielzoekers en buitenlanden als zondebokken aanwijzen voor hun eigen fouten. Natuur, zorg en onderwijs brokkelen af. In de bestuurlijke chaos worden Nederlanders elke dag weer een beetje armer en onveiliger. Onze politiek heeft een lesje nodig in feministisch leiderschap.  

Er heerst vooral voor vrouwen al jaren een giftige sfeer op en rond het Binnenhof. Minister Sigrid Kaag werd gedurende haar hele ambtsperiode op sociale media 'heks' genoemd door Geert Wilders. Onlangs siste voormalig VVD minister Eric van den Burg in de Tweede Kamer 'kutwijf' naar fractievoorzitter Esther Ouwehand van PvdD, omdat hij haar standpunt niet deelde. 

Binnen coalities vechten politici elkaar de tent uit: de vier partijen in het snel verfrommelde kabinet-Schoof konden in die ruziesfeer niet één serieuze wet afronden. Ze waren drukker met elkaar dwarszitten dan met oplossingen voor serieuze bedreigingen die Nederland boven het hoofd hangen. En waar campagne wordt gevoerd met polarisatie en angst, duiken extreemrechtse knokploegen op, zoals eind september in Den Haag. 

Al decennia schuift Den Haag op naar een hyper-individualistisch, neoliberaal marktdenken, gepaard aan een grote angst voor ‘de ander’: of het nou andere buitenlanden, minderheden, asielzoekers, arbeidsmigranten of vrouwen zijn. Femicide werd met dat versmalde, beperkte wereldbeeld een probleem dat wordt veroorzaakt door asielzoekers, wat Sylvana Simons krachtig kon weerleggen in de talkshow Pauw en De Wit. Maar zo blijven de echte oorzaken zoals het vergoelijken van dagelijks geweld tegen vrouwen buiten beeld en verdwijnen collectieve oplossingen voor Nederland uit zicht. Andermans winst betekent in zo’n machowereld namelijk altijd: jouw verlies.

Falend leiderschap schaadt gewone Nederlanders. Na de tweede val van het chaotische kabinet-Schoof eind augustus vertrouwde nog maar 4 procent van de kiezers de landelijke politiek. Logisch. Kiezers voelen elke dag de groeiende ongelijkheid, de hogere werkdruk, de woningnood, de inflatie, de door vervuiling en natuurverlies steeds beroerdere en onveiligere wereld. In hun omgeving zien ze de afbraak van gemeenschappelijke waarden als openbaar vervoer, onderwijs, sociale vangnetten en zorg.

De schade blijft niet beperkt tot Nederland. De mondiale klimaatcrisis, oorlogen en het autoritaire populisme jagen financiële schokken door de wereld en veroorzaken wereldwijd grotere ongelijkheid. Het kabinet-Schoof heeft afgelopen jaren met miljarden aan onbekookte bezuinigingen de allerarmste mensen ter wereld veel kansen afgepakt. Wie in het Mondiale Zuiden aan vrouwenrechten of klimaat werkt, krijgt van Nederland geen enkele steun meer. 

Ooit een welvarend en succesvol gidsland, duikelde Nederland zelf in de afgelopen twee jaren omlaag in de internationale ranglijsten over democratie en gendergelijkheid. Dat toont de giftigheid van onze leiders in een mondiale context. Toch zitten we opnieuw opgescheept met populisten die voor politiek gewin een ‘gevoelde’ crisis over asiel en migratie verzinnen, die de polarisatie in het land vergroten en mensen in nood tot zondebok bestempelen.

Het moet maar eens afgelopen zijn met die oude politiek. Wat Den Haag hard nodig heeft is een ontwikkelde, inclusieve, feministische visie. Feministische politiek respecteert alle mensen volgens deze visie waarin mensenrechten en gelijkheid centraal staan. Een politiek die werkt vanuit inclusiviteit en solidariteit, niet ikke, ikke, ikke en de rest kan stikken. Een bestuurderscultuur die álle mensen met respect behandelt, niet alleen maar CEO’s bedient. Die het welzijn van alle mensen centraal zet. Politici die beseffen dat mensen er altijd op vooruitgaan als ze samenwerken, dat gemeenschappen elkaar nodig hebben en dat alle mensen onderdeel zijn van hun leefomgeving en er niet over kunnen heersen. Dat we goed moeten zorgen voor elkaar en voor onze leefomgeving. 

Nederlandse kiezers verdienen begrip voor hun wensen, van politici met een goede antenne voor inclusie en gelijkwaardigheid voor alle mensen. Wetgevers die zorgen voor iedereen, met respectvolle maar eerlijke kritiek op misbruik en discriminatie. Politici die kiezers niet bedriegen voor stemmenwinst, maar die de macht eerlijk delen, er verantwoordelijk mee om gaan en aan breed gedragen oplossingen werken. Aan wat echt belangrijk is. 

Agnes Schim van der Loeff is beleidsmedewerker klimaatrechtvaardigheid bij de internationale organisatie voor vrouwenrechten ActionAid. Zij heeft meerdere klimaattoppen bijgewoond.
Tessel ten Zweege (1998) is regisseur, kunstenaar en queer feminist auteur over onder meer femicide in Nederland.