Peilingen als waarschuwing, geen eindstand

De nieuwste Ipsos I&O-peiling laat zien hoe wankel ons politieke landschap is. De PVV staat bovenaan met 32 zetels, CDA en GroenLinks-PvdA volgen kort daarachter, en de liberale driehoek VVD, D66 en JA21 ligt vrijwel gelijk. NSC, een jaar geleden nog de grote belofte, is volledig verdwenen.

Wie alleen naar de cijfers kijkt, ziet verschuivingen. Maar wie beter kijkt, ziet vooral onzekerheid. Slechts 17 procent van de kiezers weet nu al wat hij of zij gaat stemmen. Dat betekent dat 83 procent nog twijfelt. En maar 70 procent zegt zeker te gaan stemmen – lager dan in dezelfde fase van 2023.

De oorzaak daarvan is pijnlijk duidelijk: een groeiend wantrouwen in de politiek. Mensen geloven niet meer dat er écht naar hen geluisterd wordt. Ze zien partijleiders die elkaar vooral uitsluiten, in plaats van dat ze laten zien hoe ze samen verantwoordelijkheid nemen. Ze horen grote woorden, maar missen concrete antwoorden op de vraag: kan ik mijn huur betalen, hoe betaal ik de energierekening, wat doet de politiek voor mijn kinderen?

Het gevolg is dat de campagne die nu begint nog alle kanten op kan gaan. Opkomst en mobilisatie worden doorslaggevend. De partij die haar achterban weet te raken, mee te nemen en uiteindelijk naar het stembureau te brengen, trekt de twijfelaars over de streep.

Daarom is er maar één serieus campagne-advies: minder theater, meer oplossingen. Kiezers prikken door applauslijnen heen. Ze willen bestuurders die laten zien dat ze kunnen leveren: betaalbaar wonen, zekerheid in de zorg, en een eerlijk loon voor hard werk.

Wie dat niet kan of durft, loopt het risico dat de kiezer thuisblijft. En dát is misschien wel de grootste bedreiging voor onze democratie: niet de verschillen tussen partijen, maar de groeiende groep mensen die afhaakt.

Peilingen zijn geen voorspellingen. Ze zijn een spiegel. En in die spiegel zien we een samenleving die schreeuwt om vertrouwen en duidelijkheid.