Pensioenfondsen zetten ons geld in voor politieke doelen, in plaats van het hoogst mogelijke rendement

Er is iets heel merkwaardigs gelekt uit de formatie-onderhandelingen. Een paar weken geleden hebben de informateurs Jut en Jul met de pensioenfondsen afgesproken dat hun grootschalige verbouwing ondanks alle bezwaren en zorgpunten toch door mag gaan. In ruil daarvoor beloven de fondsen dan €25 miljard in woningbouw, infrastructuur en de energietransitie. Althans dat meldt het magazine EW. En anders komt er geen cent.

Dit is in meer dan één opzicht een rare zaak. Die informateurs zijn er om de onderhandelingspartners in de formatie te helpen bij het schrijven van een regeerakkoord, niet om dat karwei zelf ter hand te nemen. Dat is echter tot daar aan toe.

Veel ernstiger is het gedrag van de pensioenfondsen. Het enige doel van deze fondsen is voor alle deelnemers een behoorlijke oudedagsvoorziening bij elkaar te sparen. Zij  leggen daar tijdens hun werkzaam leven een fiks gedeelte van hun salaris voor in. Dat is in de meeste gevallen verplicht en bij het pensioenfonds van je branche, niet dat van je eigen keuze.

Pensioenfondsen beleggen die gelden voor een groter rendement of liever gezegd: dat laten zij veelal doen door vermogensbeheerders die daarvoor een gepeperde rekening indienen. In 2021 alleen al €9.3 miljard. Het is maar de vraag of die pensioenbeheerders zichzelf wel terugverdienen. Winnaars zijn ze altijd want ook bij een negatief resultaat, sturen zij een bonnetje.

De deelnemers mogen van de fondsbeheerders verwachten dat zij er alles aan doen om de pensioenpot zoveel mogelijk te vullen. Ze dienen er op toe te zien dat hun geld zo lucratief mogelijk worden belegd. In dat kader mogen alleen maar ethische restricties bestaan. Je kunt bijvoorbeeld besluiten dat je op principiële gronden de sigarettenfabrieken links laat liggen. Ondanks het goud dat voor hun deuren ligt.

Lobbyisten en politici werpen graag een begerig oog op de pensioenmiljarden. Ze willen de beleggingen sluizen in de richting van hun eigen belang. Zo worden de bestuurders nu geprest vanwege de Russische dreiging in de wapenindustrie te investeren. Over het algemeen bieden de bestuurders weerstand aan zulke lobbyisten en politici want hun enige bestaansreden is het spekken van de kas voor de deelnemers.

Nu echter blijken de pensioenfondsen bereid om €25 miljard in te zetten voor het bereiken van een specifiek doel: niet te worden lastig gevallen bij een totale verbouwing van het stelsel. In dat kader moeten de komende jaren acht tot tien miljoen afzonderlijke pensioenpotjes worden geschapen, voor elke deelnemer één en die moeten vervolgens afzonderlijk worden beheerd. Dat heet in jargon 'invaren' en onder experts leeft de vrees dat dit verschrikkelijk uit de hand zal lopen, in ieder geval door een combinatie van personeelsgebrek en ICT-problemen.

Een deel van de politiek wil dit proces dan ook vertragen of zelfs in de kiem smoren nog voor het goed en wel begonnen is. Tot de critici van de hervorming behoren BBB, PVV en NSC. Alleen de VVD is glad voor. Wat doen de pensioenfondsen nu? Ze houden de onderhandelingspartners een worst voor: zomaar € 25 miljard om leuke dingen te doen. Het ziet er naar uit, aldus EW, dat Wilders en Van der Plas al voor deze verleiding zijn bezweken. Let wel: de 25 miljard komen alleen als de fondsen geen enkele stuk tusssen de benen wordt geworpen.

Dit is misbruik van de inleg door de deelenemers. Het geld wordt uitgegeven niet op zakelijke maar op politieke gronden. De opbrengst voor de deelnemers komt niet op de eerste maar op de laatste plaats. Het grenst aan chantage. Het is ook een vorm van wanbeheer.

Leken beschikken niet over de gedetailleerde kennis om een afgewogen oordeel te kunnen vellen over de voordelen en gevaren van het nieuwe stelsel al is het wel een veeg teken dat veel kenners van de  materie beweren, dat zij het zelf ook niet helemaal begrijpen. Onder wie overigens Pieter Omtzigt. Los daarvan blijft het onaanvaardbaar dat pensioenfondsen uw en mijn geld inzetten voor politieke lobby's in plaats van het hoogst mogelijk rendement

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin, ook al is de laatste put nu dicht.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: de Gaza-demonstraties aan de universiteiten.