Polariserend tegen fascistische trekjes

Twee weken geleden stonden er ruim 20.000 mensen op de Dam om te demonstreren tegen racisme en fascisme. Tienduizenden mensen die allemaal dit kabinet bekritiseerden, of beter gezegd, dit kabinet uitmaakten voor fascisten. Verwijten die in zekere zin kloppen, maar alleen als ze goed onderbouwd kunnen worden. En juist die goed doordachte onderbouwingen mis ik vaak bij dit soort protesten. Ik was duidelijk niet de enige; meerdere rechts georiënteerde nieuwskanalen hadden dit gevoel ook en veroordeelden de demonstranten zelfs voor polarisatie.

Eén nieuwskanaal was veruit het meest beschuldigend, PowNews, bekend om zijn nogal confronterende en provocerende interviews, waarbij geïnterviewden vaak slecht of ronduit dom overkomen. In hun interviews lieten ze mensen zien die werden gevraagd of kabinetsleden uitmaken voor fascisten wel gepast was en of niet juist de demonstranten polariserend bezig waren.

Hoewel ik het bijna altijd met ze oneens ben, was dit toch wel een terechte redenering. Alle geïnterviewden wisten namelijk maar één reden te geven voor hun uitspraken jegens kabinetsleden: discriminatie. Vervolgens keek ik naar het manifest van deze demonstratie en zag ik dat ook daar alleen maar de discriminatiereden werd gegeven. Een paar uur later las ik een artikel in het NRC waar mensen werden gevraagd wat fascisme voor hen betekende en maar één iemand wist uit te leggen dat hij deze populistische partijen ondemocratisch vond opereren, de rest viel weer terug op de discriminatie. En begrijp me niet verkeerd, discriminatie is onacceptabel in onze democratie, maar als iemand zich discriminerend uit, is diegene nog geen fascist. Dat is dan ook gelijk waar ik een probleem mee heb. Er zijn namelijk wel degelijk redenen genoeg om kabinetsleden als fascist te bestempelen, veel meer dan alleen discriminatie. Maar ook genoeg redenen waarom ze juist geen fascisten zijn.

Als ik de letterlijke definitie van fascist opzoek in de begrippenlijst van mijn geschiedenisboek, dan zie ik daar staan: Fascisme is een totalitaire, antidemocratische en gewelddadige politieke stroming.

Laten we beginnen met het antidemocratische element. Waarom zou dit kabinet antidemocratisch zijn? Ten eerste hebben we natuurlijk de PVV, een partij zonder leden, zonder democratisch partijbestuur en maar één leider. Het is duidelijk dat deze partij het minst geeft om de democratie, vooral als we kijken naar hoe de PVV omgaat met onze grondwet.

De plannen van de PVV gaan meermaals direct tegen artikel 1 van de grondwet in, maar ook tegen artikel 6 (godsdienstvrijheid) en 7 (vrijheid van meningsuiting). Zo wilde de PVV mensen met een dubbele nationaliteit hun Nederlandse paspoort afpakken in geval van wetsovertreding, dit is uiteraard in strijd met artikel 1, want als de overheid anders handhaaft op basis van afkomst is dat discriminatie. En het verbieden van heilige boeken zoals de Koran door de overheid is in strijd met artikel 6, want als de overheid het recht op het uiten van iemands geloof inperkt is dat onconstitutioneel. Als laatste het inperken van de vrijheid van meningsuiting en de aanval op het recht op protest. Hieraan maakten alle partijen in het kabinet zich schuldig door mee te stemmen met een wetsvoorstel die illegaal protesteren zwaarder bestraft als gevolg op een protest op de UvA. Hierdoor kan men minder snel protesteren en wordt tegengeluid bieden tegen de overheid moeilijker. Dit zijn maar een paar voorbeelden van slechts het antidemocratische onderdeel van het fascisme. En dat terwijl ik het nu alleen nog maar gehad heb over de plannen van partijen in het kabinet en nog niet eens over de uitspraken van kabinetsleden. Met als bekendste uitspraak natuurlijk de meer of minder uitspraak, maar er zijn nog veel meer discriminerende uitspraken geweest bij menig kabinetsleden, waarvan ook veel veroordeeld zijn door rechters.

Als we dan kijken naar het totalitaire aspect van het fascisme dan zien we dat ook terug. Allereerst is het feit dat de partij van Wilders maar één lid heeft al een goed voorproefje van het totalitaire beleid waar zijn partij voor staat. Vervolgens zien we ook dat kabinetsleden als Faber beweren: “Ik ben beleid!” En als kers op de taart is er de afschuw voor de onafhankelijke rechters en media. Wilders heeft meermaals gezegd dat “D66 rechters” hem en zijn ideeën willen onderdrukken en hij trekt daarmee dus de onafhankelijke rechtspraak in twijfel. De onafhankelijke media vindt Wilders ook afschuwelijk, op X tweette hij eind 2022: “Journalisten zijn - uitzonderingen daargelaten - gewoon tuig van de richel.”

Maar dan gaan we naar het laatste onderdeel van fascisme en ook gelijk de reden dat ik dit kabinet niet als fascistisch wil beschouwen. Namelijk, geweld gebruiken voor politiek gewin, een tactiek die meermaals is uitgevoerd door fascisten uit het verleden. Een paar voorbeelden hiervan waren: de mars op Rome, de Bierkellerputsch en het anticommunistische geweld van de fascistische knokploegen. Gelukkig zijn dit soort knokploegen er niet in Nederland, want de staat heeft nog de geweldsmonopolie en de Nederlandse bevolking steunt excessief geweld niet. Een groot verschil dus met fascisten. Ook zien we dat Wilders zich grotendeels aan de spelregels van onze democratie heeft gehouden, ook al moest hij daarvoor wel een grondwetsverklaring tekenen.

De PVV en dit kabinet zijn dus niet fascistisch in de letterlijke betekenis van het woord, maar dat zou ons niet moeten weerhouden van hun beleid dat overeenkomt met die van fascisten af te keuren, er zijn namelijk een groot aantal overeenkomsten die al schadelijk op zichzelf zijn. Zoals de cabaretier Micha Wertheim al zei in een interview met Arjen Lubach: “Ik begrijp dat de fascist geen fascist genoemd wil worden, maar als je echt heel duidelijk autoritair en antidemocratisch bent, als je de grondwet probeert te ondermijnen en de rechters verdacht maakt, als je de publieke omroep vernietigt en altijd de schuld aan de elite en minderheden geeft en als je tot slot ook nog de journalisten bedreigt, dan hoef je van mij geen fascist te heten. Dan weet ik wel waar het om gaat. We zeggen dan gewoon: the political movement formerly known as fascism.” Al is de radicaal rechtse politieke stroming niet hetzelfde als het historische voorbeeld wat wij kennen, kunnen wij toch concluderen dat de radicaal rechtse partijen de politieke rol in de samenleving hebben overgenomen die vroeger werd vervuld door de fascisten.

Uiteraard begrijp ik dat iemand gelijk als fascist bestempelen makkelijker je standpunt overbrengt, maar makkelijker overbrengen overtuigt niemand. Een onwetende Nederlander zal niet overgehaald worden om iemand als extreemrechts te beschouwen totdat diegene de bewijslast heeft gezien. Alleen maar schreeuwen dat iemand een fascist is zorgt dus wel degelijk voor polarisatie, maar iemand uitleggen waarom je dat vindt zorgt voor overbrugging. Als mensen elkaar meer begrijpen stoppen we polarisatie en verbeteren we onze samenleving. Ik vind namelijk zelf ook dat iedereen zou moeten weten wat dit kabinet allemaal sloopt, maar wel op een manier waardoor alle mensen het kunnen begrijpen. Onderbuikgevoelens horen geen redenatie te zijn, geen stopwoordjes en korte herhaalde zinnetjes, dan zijn we niet beter dan polariserende PVV'ers. Hard en feitelijk onderbouwd dialoog, met mensen die kennis hebben over de oorzaken van het protest, dat is wat we echt nodig hebben!