Postercampagne vrije partnerkeuze is amateuristisch en contraproductief

Dinsdagavond kwamen Tanya Hoogwerf van Leefbaar Rotterdam en Femmes for Freedom voorvrouw Shirin Musa naar Jeroen Pauw om een lans te breken voor de Rotterdamse postercampagne “In Nederland kies je je partner zelf”. De gevierde presentator was niet in een Jeremy Paxman-modus en moedigde zijn gesprekspartners van harte aan. Ook Lodewijk Asscher, net zelf wel degelijk  op het rooster gelegd omdat hij niet meekwartet bij de vorming van een nieuw kabinet, ook Asscher speelde Pauws spel mee. De affiches van zoenende personen hadden hem geroerd, verklaarde hij en hij liet zijn kritische Rotterdamse partijgenoten daarmee keihard vallen. Die hebben grote moeite met de affiches, want stigmatiserend…

Gedragsverandering Hoogwerf en Musa deden een zeer belangrijke uitspraak: het betreft hier geen politieke campagne van Leefbaar Rotterdam. Het hele college staat er achter. We hebben te maken met overheidscommunicatie en het doel daarvan is blijkbaar gedragsverandering. Hoogwerf en Musa benadrukten immers dat je eigen partner kiezen in Nederland heel normaal en vanzelfsprekend hoort te zijn maar dat er toch nog patriarchale kringen bestonden die zich daartegen verzetten. Het was duidelijk dat die vooral in de islamitische hoek gezocht mochten worden waar nog steeds het beginsel geldt van  “twee geloven op een kussen, daar slaapt de duivel tussen”. Mevrouw Musa vertelde dat zij telefoontjes kreeg van bezorgde moeders wier  kind zich tot de islam moest bekeren om met de geliefde te mogen trouwen. Nogmaals: wij hebben dus niet te maken met politieke propaganda. We hebben te maken met een overheid die gedragsverandering nastreeft, zoals ze dat ook doet rond thema’s als roken en gezond eten.

Shit In dat geval getuigt de Rotterdamse campagne van een groot gebrek aan professionaliteit. De reclamemakers die de gemeente deze shit hebben aangesmeerd moeten hun schoolgeld terug halen.

Versta mij niet verkeerd: de campagne van de gemeente Rotterdam zal zeker effect sorteren. Zonder twijfel. Hij bevestigt namelijk de personen die er kennis van nemen in het eigen gelijk. Wie vrije partnerkeuze onder alle omstandigheden als een mensenrecht beschouwt, ziet hoe de overheid aan zijn of haar zijde staat. Ben je daarentegen een voorstander van het gearrangeerde huwelijk, meen je dat een relatie alleen geoofloofd is tussen een man en een vrouw, acht je relaties met andersgelovigen zondig, meen je dat elke man die het kan betalen, recht heeft op vier echtgenotes, dan beelden in jouw ogen die affiches nauwkeurig af wat jou een gruwel is, hoe Shaytan in elk tramhuisje hoog op zijn troon zit. Je ziet daar namelijk de gevaren van het westen in vierkleurendruk. Je wordt steeds weer met de neus op de feiten gedrukt dat er veel verkeerd en zondig is in Nederland. Je weet dat je extra voorzichtig moet zijn, extra op je tellen moet passen, je kinderen en vooral je dochters extra in de gaten moet houden.

Contraproductief De posters van de gemeente Rotterdam bevestigen wederzijdse vijandbeelden en zijn dan ook ten zeerste contraproductief. Het zou zomaar kunnen dat in conservatieve kring kinderen juist minder vrijheid krijgen omdat vader zich wezenloos is geschrokken van de affiches. Hoe komt dat? Dat komt omdat de campagne een basisregel van de communicatie doorbreekt: als je een bepaalde doelgroep tot ander gedrag wil bewegen, van in jouw ogen slechte gewoontes wil afbrengen, dan moet je uitgaan van hun referentiekader en niet van het jouwe. Je moet ingesleten denkpatronen eerbiedigen om ze te kunnen ondermijnen. Een mooi voorbeeld daarvan is  de mededeling die rokers van de overheid  over kinderen te horen krijgen. “Je wilt toch niet dat je kinderen aan die giftige rook worden blootgesteld?” Zo komen rokers langzaam maar zeker tot de overtuiging: laten we die sigaret maar in het pakje laten als er kinderen in de buurt zijn. Zo roken zij zelf minder.

Subtiele wijze Wie daadwerkelijk een einde wil maken aan patriarchale tradities rond liefde en huwelijk, moet die op subtiele wijze in diskrediet brengen. Laten zien dat gedragsverandering de eigen doelstellingen dichterbij brengt, terwijl volharden in de oude vooroordelen alleen maar misère oplevert. Je wilt toch dat kinderen opgroeien in een stabiele omgeving waar vader en moeder uit liefde voor elkaar gekozen hebben. De kinderen zijn tegenwoordig zo goed opgeleid, die laat je hun eigen partner kiezen. Mijn dochter is getrouwd met een leuke advocaat die ze zelf aan de universiteit ontmoet heeft. Nu nemen ze ons mee op vakantie. Wat een verschil met de buren wier kind zelfmoord heeft gepleegd. Ze kunnen van hun AOW nauwelijks rondkomen en ze hebben niemand om op terug te vallen. In het koffiehuis hebben de mannen het trots over hun kleinkinderen, maar jij zit somber te zwijgen en denkt aan het onbekende graf waar je kind rust omdat jij destijds… Moeder zegt: in mijn tijd moest je maar afwachten wie je man zou worden. Met ons is het gelukkig goed gekomen maar we gaan met onze tijd mee. We hebben onze kinderen goed opgevoed. We vertrouwen ze. Ze hebben zelf hun partners gekozen. En we zijn blij met ze. De imam heeft zijn kinderen ook vertrouwd en kijk hoe God hem heeft beloond met leuke kleinkinderen. Geloof bloeit waar liefde woont. Enzovoorts.

Actie van lange duur Wil dat allemaal het door de overheid gewenste effect hebben, dan ben je er niet met een paar honderd affiches op bushokjes en bij de sociale dienst, zoals men in Rotterdam schijnt te denken. Dan is een actie van lange duur noodzakelijk, misschien zelfs een min of meer permanente, zoals bij het roken of het gezonde eten, waarbij uiteenlopende communicatiekanalen worden gebruikt: daarbij leiden verschillende verhalen naast elkaar tot dezelfde onontkoombare conclusie: laat de jongelui hun gang gaan. Vertrouw ze. Voer het gesprek op plekken waar de leden van de doelgroep zich op hun gemak voelen en niet in modieuze ontmoetingspunten van hipster Rotterdam zoals de kantine Walhalla.

Om werkzame campagnes op touw te zetten is een grote kennis van de doelgroep en diens denkpatronen noodzakelijk. Die moet je vervolgens serieus nemen. Laat de vrijheid op kousenvoeten binnensluipen. Elke goede koopman weet: je moet de klanten een beetje naar de mond praten, om ze de koop te laten sluiten. Anders vang je bot en is het resultaat alleen maar agressie.

Salafistische imams Dat blijkt ook uit de resultaten van de Rotterdamse campagne: vooral DENK en in mindere mate NIDA spinnen er garen bij. Dat geldt evenzeer voor salafistische imams die gratis en voor niks aanschouwelijke voorbeelden hebben gekregen van wat zij de weg naar de hel noemen. Dit is precies wat ze nodig hebben om (jonge) mensen die gevoelig zijn voor hun simpele weg naar de hemel over hun drempel te trekken.

Nogmaals: als je aanhangers zoekt voor je eigen beweging, dan kan een confronterende campagne resultaat opleveren. Je bekeert er niemand mee, maar je verzamelt sympathisanten achter je vlag. Gedragsverandering zul je er echter niet mee bewerkstelligen. Voor geen meter. En dat is toch het verlangen van de Rotterdamse overheid.

Je zou van een gemeentelijk apparaat toch meer professionaliteit verwachten.