Professors op pad, maar is Pieter van Vollenhoven wel professor?

Het kan niemand meer ontgaan dat Pieter van Vollenhoven door het leven gaat als professor. Omroep Max zendt deze zomer een zesdelige natuurserie uit onder de titel ‘Professors op pad’ , waarin hij een hoofdrol speelt. Deze hoofdrol lijkt de kroon op zijn loopbaan. Van Vollenhoven en titels, altijd goed voor een besmuikte grap. Youp van ’t Hek: “nationale nep-professor”, Jort Kelder: “markies van Vollenhoven”. Koningin Juliana onthield hem de prinsentitel, zo wordt gezegd. Dat was trouwens geen grap.

Aan de Universiteit Twente (UT) is destijds een functie bedacht om “toppers uit het bedrijfsleven en de publieke sector” aan de instelling te verbinden: de praktijkhoogleraar. Deze praktijkhoogleraar treedt niet op als begeleider en beoordelaar van promovendi, hij heeft niet het promotierecht. En hier zit een probleem voor de praktijkhoogleraar die de titel professor wil voeren. De wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek bepaalt namelijk dat alleen hoogleraren met het promotierecht de titel professor mogen voeren. De praktijkhoogleraar hoeft geen wetenschappelijke kwaliteiten te hebben, heeft in verband daarmee niet het promotierecht en daardoor ook niet het recht om de titel professor te voeren. De wet is op dit punt duidelijk.

Ik heb het college van bestuur van de UT gevraagd of er een andere juridische grond is voor het gebruik van de professorstitel door praktijkhoogleraar Pieter van Vollenhoven. Het antwoord van het bestuur komt erop neer dat de titel professor geen academische titel is, maar slechts een aanspreektitel voor een hoogleraar. Over een juridische grond voor het titelgebruik wordt met geen woord gerept.

In beleidsnota’s van de UT wordt opgemerkt dat de professorstitel niet beschermd is. Dit argument snijdt echter geen hout. Dit betekent alleen dat het onbevoegd gebruik van de titel niet strafbaar is. Nee, de heer van Vollenhoven hoeft niet voor de strafrechter te verschijnen omdat hij zich professor noemt, net zomin als professor Zonnebloem. Maar dit betekent niet dat de praktijkhoogleraar gerechtigd is de titel professor te voeren.

Uit de stukken die het college van bestuur mij na herhaald verzoek toestuurde, blijkt overigens zonneklaar, dat het ook volgens het eigen leerstoelenbeleid nooit de bedoeling was, dat de praktijkhoogleraar de titel professor zou voeren. Sterker nog, de universiteitsraad heeft zich er over beklaagd dat het college van bestuur op eigen houtje de functie van praktijkhoogleraar in het leven heeft geroepen en niet, zoals afgesproken was, de functie van lector.

Het college van bestuur moet al bij de benoeming van Pieter van Vollenhoven tot praktijkhoogleraar geweten hebben dat hij zich volgens de Nederlandse wet geen professor mag noemen. Waarom het college dit heeft verzwegen, laat zich raden. De titel professor is in onze contreien nog altijd de meest prestigieuze onder de titels. Daarmee kun je menige topper binnenhalen. Maar op deze manier heeft het college van bestuur wel de nep-professor van Youp van ’t Hek tot leven gewekt. Sneu voor Pieter van Vollenhoven, die waarschijnlijk van de prins geen kwaad weet: hij is geen professor.

Het college van bestuur liet overigens weten dat er geen nieuwe praktijkhoogleraren meer benoemd worden. Dat lijkt mij een verstandig besluit. In deze tijd van nepnieuws hebben we behoefte aan mensen die met onderzoek hun best doen feiten van fictie te onderscheiden. In de media is dat de journalist, in de wetenschap is dat, met anderen, de professor. Regering en parlement hebben voor alle Nederlanders bepaald, dat de titel professor niet als relatiegeschenk kan worden weggegeven. In Twente lijkt dat besef nu ook doorgedrongen.