Publieke omroep mist echte voorvechter

‘k Zag vrijdagmiddag in de herhaling van Pauw en Witteman een debatje, tussen Avro-directeur Willemijn Maas en Jean-Pierre Geelen, tv-recensent van de Volkskrant. De naamgevers van het programma hielden zich koest. Als een debat spectaculair verwondert door sterke argumentatie of vileine zweepslagen, dan is dat ook zeer terecht. Te vaak echter zwijgen de prinsen van het interview (is dat niet een kwalificatie uit de parfumspuit van Matthijs van Nieuwkerk?) omdat scherpe ondervraging nou eenmaal leidt tot lege stoelen aan tafel?

Ook nu weer bescheiden blikken van Paul, ironische met smalend pruilmondje van Jeroen en kleine interventies van fluweel en roomboter. Willemijn is een mooie vrouw die jammer genoeg de glamour niet omarmt en Jean-Pierre is een meestal goeie ziener die scherp kijkt en daarover prikkelend bericht.

De posities bij dit debatje dwongen Willemijn Maas in de rol van de Heilige Johanna die te vuur en te zwaard het Publieke Bestel verdedigt en Jean-Pierre in de rol van sloper en breekijzer. J.P. vindt dat amusement en sport wel naar de commerciële televisie kan en dat het voor de Publieke Omroep volstaat om in de marge cultureel te zijn, nieuws te brengen en verder alleen die programma’s te produceren waar de commerciële televisie geen winst in ziet. Als het aan J.P. Geelen ligt (en hij is een invloedrijk man) gunt hij de kijkers amusementsprogramma’s die voortdurend onderbroken mogen worden door reclameboodschappen.

Gekmakende reclameblokken SBS, de zwalkende gekken van nu, hebben de reclameboodschappen inmiddels opgeknipt in de talloze splinters van een stukgeslagen vensterglas, zodat je om de paar minuten een reclameblokje van een minuut voor je kiezen krijgt. Ze hebben een serie die ik leuk vind, maar sinds ze de tactiek van de korte, maar als gevolg daarvan vele, commercials hebben gekozen, ben ik afgehaakt. Gek word je ervan! Dat is de toekomst die J.P. Geelen ons toewenst. Onbegrijpelijk! Waarom!? Waarom staat hij niet schouder aan schouder met Willemijn? Waarom verdedigt hij niet de zegeningen van het Publieke Bestel?

Ik erger me rot aan de mensen die dat bestel runnen. Bureaucraten, blaaskaken en egotrippers. Bestuurders en managers. Programmamakers, de doeners op de vloer die het medium een hart, een ziel en smoel hebben gegeven, spelen in het huidige zowel commerciële als Publiek Rechtelijke bestel, geen enkele rol meer.

Toch wil ik mij, misschien wel als een elektronische Don Quichot, opwerpen als verdediger van de Publieke Omroep. De rechten die zij hadden worden hen steeds verder ontnomen. Een oud EO-er is nu de baas. Die man heeft in mijn herinnering nog nooit iets gezegd of gedaan, als krijger, als generaal warrior van het bestel, dat enig remmend effect heeft gehad op de voortdurende erosie van de P.O.

Alle politieke partijen bij elkaar hebben minder leden dan 1 A-omroep. Sterker nog alle politieke partijen samen hebben ongeveer net zoveel leden als omroep MAX! Je zou toch denken dat een beetje Publieke generaal met zo’n overmacht wel eens een slag wint. Maar in de war-room van de Publieke Omroep worden alleen maar slagen verloren. ’t Is een beetje pappen en nathouden, een beetje Pauw en Witteman, een beetje fluweel en roomboter. Daar moet een man zitten…. zowel met roomboter als met dynamiet. Met fluweel en woede. Een krijger die de liefde voor het bestel mobiliseert, zichtbaar maakt en de waarde ervan voor het publiek een duidelijke context geeft.

Spraakmakende programma’s Willemijn Maas moest het in haar eentje opknappen. Zij regeert een bedrijf waarvan de bodem redelijk klopt met de huidige richting. De Avro was ooit de omroep met de meest creatieve mensen in het vak. Roelof Kiers (de latere directeur van de VPRO) bedacht en realiseerde nieuwe vormen voor opinie en debat en maakte spraakmakende documentaires met o.a. scheepsbouwer Verolme en Frank Zappa. Leen Timp maakte revolutionaire programma’s over kunst met Pierre Jansen, schitterende balletten op onorthodoxe locaties (live met Van Maanen ergens aan het strand bij ondergaande zon). Hans Keller maakte literaire ontmoetingen dat o.a. op een gedicht van Remco Campert leidde tot een nationaal schandaal. Jef de Groot creëerde een nieuwe vorm van amusement waarbij hij samenwerkte met schrijvers als Claus en Bernlef… Walter van der Kamp maakte schitterend drama… en ik zag dat televisie, behalve een direct doorgeefluik van een gebeurtenis ook een creatieve elektronische component bevatte en bedacht, schreef, produceerde en regisseerde (samen met mensen als Armando, Johnny de Selfkicker, Massimo Götz, Roland de Groot), programma’s die pasten bij die filosofie.

De Avro van Willemijn Maas, wijkt daar niet zoveel van af, behalve dan dat ik de identificatie mis. Geen gezichten die mij direct verbinden met die omroep. Daarom ook geen programma’s die ik meteen met die omroep associeer. Dat omvat in een notendop het probleem van de Publieke Omroep. De Vara is ‘by far’ de omroep die er het beste in slaagt om herkenbaar te zijn. De KRO is met niet meer dan ‘Boer zoekt vrouw’ ‘Memories’ en de reanimatie van Brandpunt een aardige tweede, maar zo, zonder sterke identificeerbare personalities, gaat de Publieke Omroep niet overleven en worden ze met instemming van Jean-Pierre Geelen gemarginaliseerd tot niche-pakketten.

Deze column verscheen ook op website van Bob