Pvda en VVD zijn geen partijen meer, maar politieke machines

Ik weet niet of Ton Elias in 1972 al op onze splinternieuwe studentenflat aan de Herman Cleyndertweg in Amsterdam-Noord woonde, toen wij dat stuntje met “Stem Links!” uithaalden. Ik had ontdekt dat een leuze honderden meters ver te lezen was, als je per raam een heel grote letter plakte van aluminiumfolie. Dat hadden we op de naburige Zilverberg ook al eens gedaan.

Dat liet ons liberaal buurmeisje niet op zich zitten. Zij nam contact op met de plaatselijke afdeling van de VVD die grote stapels affiches leverde van enorme omvang. Toen bleek dat de toenmalige Amsterdamse studenten lang niet allemaal zo links waren als wij en de media dachten. Zeker een derde van de Cleyndertwegbewoners leefde een paar weken in duisternis, omdat hun buitenraam was afgeplakt met een reusachtig VVD-plakkaat. We kwamen daarmee nog op de VPRO-televisie, die ons soort mensen toen elke zondagavond aan de buis kluisterde. De camera richtte de blik op het VVD-affiche van onze buurvrouw, zoomde toen langzaam uit zodat onze hele flat in beeld kwam met over de helft van de dertiende verdieping ons trotse “Stem Links”.

Het kan niet anders of in die tijd al heeft Ton Elias zijn uitzicht opgeofferd voor de toen nog wel enigszins liberale zaak. Tenzij hij een bekeerling is natuurlijk, die zijn huik naar de rechtse wind heeft gehangen. Zijn biografie geeft geen informatie over de ontwikkeling in zijn politieke denken. Tons vader werkte bij het katholieke dagblad De Tijd. Hij gold als de meest invloedrijke onderwijsjournalist van Nederland.

Het doet altijd verdriet als oud-bewoners van onze studentenflat aan de Herman Cleyndertweg, die nog steeds het hoofd hoog boven het winkelcentrum Buikslotermeerplein uitsteekt en bovendien ieders aandacht trekt op de weg tussen Amsterdam en Purmerend, als zo iemand door bepaalde bobo’s opzij geschoven wordt. Het bestuur van de VVD heeft Ton Elias van de kandidatenlijst geweerd omdat ze zijn kop vaak genoeg gezien hadden. Tenminste daar komt het wel op neer. Hij was een lastpak. Hij gedroeg zich niet helemaal naar de conservatief-nationalistische mores in die partij. En daarom moest hij weg wezen. Écht weg wezen want een positie ergens helemaal onderaan de lijst werd hem niet gegund. Dan was Elias ongetwijfeld een voorkeursstemmenactie begonnen. De kans dat genoeg fans zich verzameld hadden om zelfs hem de kamer in te dragen, was niet gering. De VVD is een te geolied machtsapparaat om dat toe te staan.

Dit heeft ze gemeen met de PvdA waar het bestuur ongewenste kandidaten eveneens de kans onthoudt om gewone kiezers en leden te mobiliseren. Ik heb het nu niet over Monasch, die uiteindelijk zichzelf terugtrok, maar over Gerard Bosman uit Ridderkerk. Ook hij kreeg geen kans om zich te presenteren als het alternatief voor Samsom en Asscher. Niets mag aan het toeval worden overgelaten.

In maart 2017 zullen niet alleen de PvdA maar ook de VVD een verpletterende nederlaag lijden, de zalvende Sterspotjes van Mark Rutte ten spijt. Deze week ergert hij het publiek met de belofte op te komen voor de pensioenen.

Zij zullen die nederlaag mede lijden omdat ze geen partijen meer zijn in de oude zin des woords maar politieke machines die alleen maar tot doel hebben inner circles in het zadel te houden. Leden en congressen zijn bedoeld als applausmachines. Als die een keuze krijgen, is het er een tussen Jut en Jul. Verrassingen worden bij voorbaat uitgesloten. Wie zulke ingewikkelde machines bedient, heeft daar alle aandacht voor nodig. Die staat met de rug naar de kiezer.

Hiervan zijn Gerard Bosman en Ton Elias het slachtoffer geworden. PvdA en VVD zullen de rekening gepresenteerd krijgen.