Rechtse puinhoop neemt verder toe, grote zorgen over landsbestuur voor komend jaar

De puinhoop die de meest rechtse regering van na de Tweede Wereldoorlog aanricht wordt met de dag groter. Koning Willem-Alexander liet zich maandag informeren over hoe het verder moet nu van de oorspronkelijke coalitie nog maar 2 partijen, VVD en BBB, over zijn. Die hebben gezamenlijk maar 32 zetels.

Vrijdag namen alle ministers van NSC ontslag nadat het kabinet maatregelen tegen Israël weigerde om de genocide in Gaza te stoppen. In juni liet Wilders tot ieders verrassing het kabinet vallen, vermoedelijk omdat hij denkt te kunnen scoren bij nieuwe verkiezingen. Terwijl in Den Haag jard gewerkt werd om de chaos te bezweren ging Wilders naar De Efteling, waar zijn onverwachte aanwezigheid voor een deel van de bezoekers de sfeer bedierf.

Op 29 oktober wordt er een nieuwe Tweede Kamer gekozen maar de onderhandelingen die daarna volgen om tot een nieuw kabinet te komen zullen maanden duren. Als het tegenzit moet dit demissionaire kabinet onder leiding van demissionair premier Schoof zelfs nog een jaar in het zadel blijven. Mede daarom wordt gezocht naar nieuwe mensen om de vrijgekomen posten op te vullen. De animo daarvoor is begrijpelijkerwijs niet groot. Het demissionaire kabinet is amper in staat beleid te maken of uit te voeren, Dat was bij deze coalitie overigens al zo toen het kabinet nog niet gevallen was.

Er lagen een aantal opties, zoals het aantrekken van personen van buiten de partijen of het aanstellen van ambtenaren om de functie van minister vervullen, maar die zijn door BBB en VVD allemaal van tafel geschoven.

NRC meldt:

VVD en BBB hebben besloten dat zij zelf de posten willen invullen, er komen geen topambtenaren of experts van buitenaf. Maar eerst moeten VVD en BBB bepalen welke partij welke ministerspost krijgt. Ze hopen daar deze week een deal over te sluiten. Woensdag debatteert de Kamer met de premier over de „ontstane politieke situatie”, het zou pijnlijk zijn als VVD en BBB dan nog geen akkoord hebben. Het zou ze dan nog kwetsbaarder maken voor kritiek van de oppositie. Wíé de posten gaat invullen wordt pas later duidelijk, onder meer omdat de nieuwe bewindspersonen nog door een integriteitsscreening moeten, uitgevoerd door de AIVD.

Het is in Den Haag vooral een raadsel hoe BBB denkt aan capabele bewindspersonen te komen.

Premier Schoof tracht ondertussen de oppositie over te halen het demissionaire kabinet niet te hard aan te vallen. Die pogingen lijken tot nu toe vergeefs. Een deel van de oppositie overweegt een motie van wantrouwen tegen de resterende bewindslieden. Als die wordt aangenomen en de ministers het veld moeten ruimen ontstaat een situatie die nooit eerder is voorgekomen.

Woensdag komt de Tweede Kamer terug van reces om te debatteren over de nieuwe crisis. Een optie is dat de Kamer dan een verkenner aanstelt die moet gaan onderzoeken hoe het landsbestuur gered kan worden.

De NOS schrijft:

Het Reglement van Orde van de Tweede Kamer biedt de mogelijkheid om bij een val van een kabinet zo'n verkenner aan te stellen. Maar in de regels staat dat die zijn werk wel binnen drie weken moet afronden, en het liefst sneller. Gedacht wordt aan oud-politici als Johan Remkes, Jan Peter Balkenende of Herman Tjeenk Willink.