Red de publieke sector

Bij JINEK schoven gisteren 3 CEO’s aan, van KLM, Ahold en Shell. Volgens de redacteuren ‘ onmisbaar voor de economie’. KLM kreeg 3,4 miljard aan staatssteun, de afgelopen maanden. Shell rijdt zonder enige ironie volle tankwagens benzine met de tekst ‘ik ben CO2-neutraal op weg’ rond over de Nederlandse snelwegen. Enfin.

De ‘economie’ is een smalle manier van kijken naar samenlevingen. Het bekijkt arbeidsproductiviteit en de hoeveel geld die we onderling rondschuiven. Het samen te lijf gaan van een levensbedreigend virus en het samen offers brengen daarvoor, in tijd, geld en mensenlevens, is ‘slecht’ voor economie. Hoewel de samenleving zijn werk doet, wij met zijn allen een gevaarlijke crisis weten te overwinnen, kleuren de cijfers rood.

Als we iets geleerd hebben van de coronacrisis is dat juist de zorg de sector is die cruciaal is voor de samenleving. Zonder goede zorg voor onze zieken valt alles stil. Idem voor het onderwijs. We merkten dat meteen toen de scholen sloten en menig werkende ouder ineens ook nog fulltime leraar werd. Ook de kennisinstituten zoals universiteiten of het RIVM hebben iedere dag bewezen dat ze letterlijk van levensbelang zijn voor onze samenleving. En zonder samenleving, geen economie. Al deze vitale sectoren hebben twee dingen gemeenschappelijk. Ten eerste, ze zijn van levensbelang voor de samenleving én daarmee de economie. Zonder verpleegkundigen, artsen, leraren, onderzoekers is een term als ‘dividenduitkering’ niets meer dan een betekenisloos begrip. Ten tweede, ze zijn stuk voor stuk financieel uitgekleed.

Verpleegkundigen en leraren luiden al jaren de noodklok over hoge werkdruk, lage salarissen en het tekort aan collega’s. Waar Rutte en De Jonge spreken over een “tekort aan IC-bedden” bedoelen ze een tekort aan personeel. Het bed is het probleem niet. Arts en intensivist Diederik Gommers vatte het als volgt samen : “De afgelopen jaren hebben we ons systeem zo ingericht. We hebben altijd net genoeg bedden.” Op het moment dat er dan méér nodig is heb je een probleem. Streven naar efficiënte is het codewoord dat eigenlijk ‘bezuinigen’ betekent. En hoe goedkoop duurkoop blijkt te zijn, weet iedereen die zijn auto niet laat periodiek laat onderhouden. Kortetermijndenken is op lange termijn slecht.

We worden inmiddels 10 jaar onafgebroken geregeerd door de VVD. Een partij die haar liberale verhaal volledig is kwijtgeraakt en zich vastklampt aan “minder belastingen” als een schrale samenvatting van wat principes hadden moeten zijn. Er is tientallen jaren afbraakbeleid gepleegd op de publieke sector. Marktwerking was al die tijd het antwoord op vragen die niet eens gesteld werden. Ziekenhuizen maken winst, gaan failliet en moeten ingewikkelde contracten met verzekeraars afsluiten. Een verpleegkundige is haast meer aan het administreren dan aan het helpen. De wetten van vraag en aanbod gelden overal, behalve als het over salarissen in de publieke sector aankomt. Vind je het gek dat het moeilijk mensen vinden is ? En met gevolgen: code zwart, het horrorscenario wanneer er meer patiënten zijn dan hulpverleners kunnen helpen, was nabij en lijkt ook in de nabije toekomst een reële mogelijkheid te worden.

Een tekort aan verplegend personeel is niet iets wat je als samenleving zomaar overkomt. Het is het gevolg van politieke keuzes die gemaakt zijn in het verleden. En ook de manier waarop wij als samenleving omgaan met deze crisis is een politieke keuze. Waarom we wél de KLM ( 35.000 banen , 3,4 miljard ), maar niet de cultuursector ( 149.000 banen , 300 miljoen ) intensief steunen. Waarom we wél een gigantisch noodfonds voor bedrijven  kunnen optuigen, maar we nog steeds niet structureel investeren in de zorg. Allemaal politieke keuzes. We lachen om Donald Trump die zijn Centre for Disease Control wegbezuinigde en die daar nu de wrange vruchten van plukt. Wij deden in feite precies hetzelfde.

We knepen de publieke sector af, en het personeel knijpen we uit. Het credo ‘minder belastingen’ leidde tot een kleinere publieke sector. Maar dat is geen doel dat we moeten willen nastreven. Het is armoe. Het is een kapitale villa willen bouwen op een te smalle fundering. En dan kunnen we die fundering ‘heldhaftig’ noemen en onze waardering uitspreken, misschien zelfs een nationaal applaus doen, maar iedereen ziet dat het zo niet kan. Investeer. Investeer in de zorg, in het onderwijs en in de kennisinstituten. Het is een rechtstreekse investering in de economie.

Hoe we het tweede deel van de coronacrisis te lijf gaan en hoe we vervolgens uit deze crisis komen zijn wederom politieke keuzes. Keuzes die nog gemaakt moeten worden. Keuzes waar we invloed op hebben. Laat je horen. Spreek je uit. Schrijf je favoriete politicus aan. Ga stemmen, straks. Zodat we straks deel uit maken van een samenleving met een sterke publieke sector én een sterke economie. Red de zorg. Red de publieke sector.