Rekenkamer slaat alarm: 'Kabinet-Schoof faalt op alle fronten'

Rekenkamer-president Pieter Duisenberg uit zware kritiek op het functioneren van het extreemrechtse kabinet-Schoof. Volgens de hoogste financieel controleur van het land slaagt de overheid er "over de hele linie" niet in om beloftes waar te maken en vertonen ministeries ernstige gebreken in hun bedrijfsvoering. "Zoals het nu gaat krijgen we Nederland niet op koers," waarschuwt hij.

In een gesprek met de Volkskrant op Verantwoordingsdag (ook wel 'gehaktdag' genoemd) laat Duisenberg geen spaan heel van het huidige kabinetsbeleid. "Op alle fronten zijn de resultaten onder de maat of onmeetbaar. In sommige gevallen waren de beleidsdoelen van het kabinet überhaupt niet helder," aldus de Rekenkamer-president.

Duisenberg hekelt de vaagheid van het kabinetsbeleid. Hij noemt specifiek het ministerie van Infrastructuur onder leiding van PVV-minister Barry Madlener, dat Nederland naar "de top van mobiliteit" wil stuwen. "Maar ze weten zelf niet precies wat dat betekent," zegt Duisenberg. "Het wordt nooit concreet. Vervolgens zie je dan ook nog dat ze maar de helft uittrekken van de 40 miljard euro die Rijkswaterstaat nodig zegt te hebben om dat vage doel te bereiken."

Ook bij andere ministeries gaat het mis. De minister van Wonen (Mona Keijzer, BBB) heeft wel een concreet doel gesteld om 290.000 woningen voor ouderen te bouwen, maar volgens Duisenberg weet het ministerie helemaal niet of dat lukt, "omdat de cijfers niet worden bijgehouden."

Verontrustend is dat het kabinet-Schoof consequent waarschuwingen over onuitvoerbaar beleid lijkt te negeren. De Rekenkamer onderzocht 173 uitvoeringstoetsen, waarbij in de helft van de gevallen risico's werden benoemd. In 4 tot 5 procent van die toetsen oordeelden uitvoeringsorganisaties zelfs dat voorgestelde wetten onuitvoerbaar zijn.

"Toch zijn die wetten allemaal ingediend. De risico's worden gewoon geaccepteerd," stelt Duisenberg. Hij trekt hierbij de vergelijking met het VOC-schip Batavia, dat in 1629 op de klippen liep omdat de kapitein niet luisterde naar waarschuwingen.

"Over de hele linie zijn er kwetsbaarheden," signaleert Duisenberg. "Er zijn oude en versnipperde ICT-systemen, complexe inkoopprocessen, integriteitskwesties die niet worden gemeld. De organisatie en bedrijfsvoering van de overheid moeten staan als een huis, maar dat is niet zo."

Vooral bij Defensie en het ministerie van Justitie en Veiligheid constateert de Rekenkamer ernstige tekortkomingen. Beide departementen staat onder leiding van VVD'ers, namelijk Ruben Brekelmans en David van Weel.

Een ander pijnpunt is de inefficiëntie van fiscale regelingen. "Fiscale regelingen waarvan bewezen is dat ze niet doelmatig en doeltreffend zijn, kosten de schatkist jaarlijks 30 miljard euro. Nog eens dat bedrag gaat op aan regelingen waarvan het effect niet duidelijk is," rekent Duisenberg voor.

Hoewel het kabinet aanvankelijk een taakstelling had voor de vereenvoudiging van fiscale regelingen, is die er in de voorjaarsnota weer uitgehaald. Duisenberg: "Dat is niet alleen een enorme bak met geld die voor het oprapen ligt, maar deze regelingen maken het fiscale stelsel ook verschrikkelijk complex."

"Beloof alleen wat je kunt waarmaken," is Duisenbergs boodschap aan het kabinet. "Anders doe je aan politiek wensdenken en komt de teleurstelling gewoon later." Volgens hem staat het kabinets-motto "het kan wél" haaks op de realiteit. "We staan voor grote uitdagingen in onzekere geopolitieke tijden. Een overheid moet dan voorspelbaar zijn en goed onderbouwde besluiten nemen."

Op de vraag of hij nog vertrouwen heeft in "de kapiteins die nu aan het roer zitten," antwoordt Duisenberg diplomatiek: "Dat oordeel is niet aan mij, maar aan de Tweede Kamer."