Religie in de politiek staat gelijkheid in de weg

De scheiding van kerk en staat is in Nederland geen bijkomstigheid, maar een fundament van onze democratie. Toch laten we keer op keer religieuze partijen meeschrijven aan beleid. ChristenUnie, SGP en CDA beroepen zich op “christelijke waarden”, DENK gebruikt religie als identiteitspolitiek. En het resultaat is telkens hetzelfde: geloof wordt een excuus om gelijke rechten te relativeren.

Artikel 1 is glashelder
Onze Grondwet zegt: iedereen is gelijk. Toch weigert de SGP in 2025 vrouwen nog steeds toegang tot politieke functies. Dat botst niet een beetje, dat gaat lijnrecht in tegen Artikel 1. ChristenUnie fietst het er netter in: emancipatie ja, maar alleen binnen traditionele rollen van zorg en gezin. Zodra het over echte keuzevrijheid gaat, vallen ze terug op de Bijbel. CDA? Dat zwijgt liever. Homorechten en abortus worden “geaccepteerd”, maar zelden actief verdedigd. En DENK? Die agendeert terecht racisme, maar kruipt weg bij LHBTI+-rechten. Regenboogakkoorden tekenen ze niet, regenboogdwang roepen ze wel. Alsof gelijkheid iets optioneels is.

Frankrijk als spiegel
Wie denkt dat dit normaal is, moet naar Frankrijk kijken. Daar geldt sinds 1905 de laïcité: een strikte scheiding van kerk en staat. Ambtenaren werken seculier, de staat financiert geen religie, het onderwijs is neutraal. Daardoor worden debatten over abortus of homorechten gevoerd op basis van gelijkheid, niet op basis van heilige boeken. In Frankrijk staat sinds kort het recht op abortus zelfs in de grondwet. Dat is emancipatie verankerd in wet, niet afhankelijk van coalities of compromissen met dominees.

Religie als wapen van rechts-populisten
Wat het extra wrang maakt: religie wordt in Nederland vaak alleen selectief ingezet. PVV en Forum voor Democratie roepen luidkeels over onze “joods-christelijke tradities”, maar niet uit geloof of ethiek. Het is een stok om moslims mee te slaan, een cultureel schild voor nationalistische politiek. Wilders verdedigt nooit de christelijke waarden van naastenliefde of solidariteit. Hij misbruikt ze om moskeeën te weren en mensenrechten te ondermijnen. Baudet doet hetzelfde in een intellectueel jasje: mooie woorden over beschaving, maar zodra het om vrouwen, LHBTI+’ers of vluchtelingen gaat, valt die beschaving plots weg.

Dat is geen religie. Dat is etnisch nationalisme in religieus jasje. En precies daar begint het gevaar: religie wordt niet meer beleefd, maar gebruikt om een “wij” tegenover een “zij” te zetten. Het is de klassieke brandstof van uitsluiting en autoritaire politiek.

Progressieven, stop met meelopen
En laten we ook eerlijk zijn: progressieve partijen maken zich medeschuldig. In plaats van pal te staan voor Artikel 1, gaan ze keer op keer coalities aan met partijen die grondrechten relativeren op basis van geloof. Dat is geen pragmatisme, dat is medeplichtigheid. Wie zich progressief noemt, kan niet in één adem vrouwenrechten en regenboogrechten verdedigen, en tegelijk bestuurlijke deals sluiten met partijen die daar structureel tegen ageren.

Tijd voor moed
Echte emancipatie vraagt moed. Moed om te zeggen: geloof is privé, rechten zijn publiek. Moed om duidelijk te maken dat religie nooit boven mensenrechten mag staan. Moed om niet te schipperen met Artikel 1, maar het als harde grens te verdedigen.

Wie nu nog wegkijkt of compromissen sluit, moet zich realiseren: emancipatie is nooit af. En zolang religie in de politiek een excuus blijft om vrijheden te beperken, is er voor progressieve krachten maar één optie: nee zeggen. Altijd.