Relschoppers zijn altijd jongens

Net als veel anderen ben ook ik woedend en verbijsterd over de rellen, plunderingen en vernielingen van de afgelopen dagen in verschillende steden in Nederland. De waanzin ten top dat een ziekenhuis in Enschede door gewelddadige acties van jongeren gedwongen wordt veiligheidsmaatregelen te nemen, dat agenten, ambulancemedewerkers en journalisten worden aangevallen, en hoe extra beveiliging ervoor moest zorgen dat zorgmedewerkers veilig naar buiten konden.

Het waren avonden waarop de avondklok van kracht was. De reacties van politici variëren van ‘schaamteloze dieven,’ ‘criminelen’ tot ‘hooligans’ en ‘terroristen’.

Via de media zien we wie deze jongeren zijn: jongens!

Waarom jongens?

Jongens worden geacht, sterk, daadkrachtig, stoer, dominant en actief te zijn, te presteren, gevoelens te beheersen en niet vrouwelijk te zijn. Jongens moeten een echte man zijn en gaan zich daarom hypermannelijk gedragen, zeker in aanwezigheid van andere jongens: toxic, giftige mannelijkheid. Jongens willen niet voor elkaar onderdoen en gebruiken geweld om zich te laten gelden, concurreren met elkaar wie het meest gewelddadig is. Deze jongens willen overheersen door het vertonen van agressie en het zaaien van angst. Hulpverleners, politie etc. moeten het ontgelden.

Dit geweld is sterk verbonden met rigide opvattingen over mannelijkheid. Traditioneel mannelijke waarden zijn bij deze jongens extreem doorgetrokken en vervormd in kwaadaardige, negatieve mannelijkheid. Geen zwakte, onzekerheid of twijfel tonen over bijvoorbeeld frustraties, werkloosheid, achterstelling of gebrek aan perspectief. Frustraties vinden een uitweg door er op los te slaan, zowel fysiek als verbaal én online. Deze destructieve vorm van mannelijkheid komt helaas teveel voor met alle gevolgen van dien. Overigens worden in sommige rechts-extremistische kringen dergelijke ‘conservatieve’ ideeën over mannelijkheid nogal eens verdedigd en wordt feminisme bestreden.

Een rigide mannelijkheidsnorm kan er ook toe leiden dat jongens  zich met allerlei vormen van geweld tegen vrouwen en andere mannen richten. Het kan leiden tot homo-, bi-, trans- en queerfobie, tot  seksisme, tot geweld tegen meisjes en vrouwen (seksueel geweld, partnergeweld, geweld in relaties) en tot racistisch geweld.

Veel jongens worstelen met de gevolgen van de coronamaatregelen, voelen zich bijvoorbeeld beknot in hun vrijheid, zijn werkloos geworden, missen vrienden, voelen zich achtergesteld, lopen vast in hun studie etc. Dit mag nooit een reden zijn om dit te uiten met agressie en geweld, het terroriseren van de politie, hulpverleners etc. Dit moet ten scherpste worden veroordeeld en worden bestraft.

Maar op opvoeders, bij uitstek vaders, docenten én jongerenwerkers rust de taak na te gaan wat die frustraties en worstelingen voor deze jongens betekenen en hen stimuleren gevoelens en kwetsbaarheden (frustraties, onzekerheid, twijfel) te (mogen) tonen. Laat hen ook oefenen in empathie: welke gevolgen heeft hun gedrag, hun agressie en geweld voor hun slachtoffers. Bespreek hoe elkaar aan te spreken op giftig gedrag.

Leer jongens kiezen voor een vorm van mannelijkheid waarbij kwetsbaarheid  zichtbaar wordt. Leer hen ervaren dat je daar als jongen ‘rijker’,meer mens van wordt, sociale interacties aan kwaliteit winnen en dat het beter is voor de wereld om ons heen. Politici hebben hierbij een noodzakelijke voorbeeldfunctie.