Reserveer ook vijf procent van het BNP voor de strijd tegen racisme en economische ongelijkheid hier en in de wereld

Dat is de beste manier om het slavernijverleden een plek te geven en ernst te maken met Keti Koti.

Nu Keti Koti nadert wordt in allerlei beschouwingen gesproken over de nazaten van de slaafgemaakten en de nazaten van de onderdrukkers. Voor het gemak worden die dan vaak gelijkgesteld aan de huidige personen van kleur enerzijds en de blanken, of witten zoals men in somige kringen graag zegt, aan de andere kant.

Daarom torsen heel veel Nederlanders het slavernijverleden als een zondenlast met zich mee als hun etniciteit overeenkomt met die van de daders. We moeten dan niet alleen aan autochtone blanken denken maar ook aan personen van Turkse, Afrikaanse en Arabische afkomst, van wie de oorspronkelijke moederlanden net zo goed een belangrijke rol speelden in de slavenhandel vanuit Afrika, die op Keti Koti centraal staat omdat die in Azië nog altijd te veel in de schaduw blijft. Voor hen allen geldt de de vraag: zijn zij nazaten van slavenhouders? Het echte antwoord luidt: dat zou kunnen. Dan moet je genealogisch onderzoek doen om te zien bij wie je uitkomt. In mijn stad zou dat tot gevolg hebben dat veel burgers die zich als oudgevestigde ingezetenen beschouwen, afstammen van migranten uit de late achttiende eeuw. Hun voorouders kwamen uit Westfalen waar ze nooit iets met de transatlantische slavenhandel te maken hebben gehad. Nu is er met zulk onderzoek iets merkwaardigs aan de hand. Het gebeurt altijd in de mannelijke lijn en nooit in de vrouwelijke, alle feminisme ten spijt. Als je dat wel zou doen ontstaat er een enorm netwerk van verwantschappen en dan komt iedereen wel slavenhouders tegen.

De economie van mijn stad  profiteerde wel omdat slavenhandelaren de jenever die zij bij hun ruilhandel gebruikten, vaak via makelaars aanschaften op de plaatselijke Korenbeurs.

Het is om die reden dat koning noch regering noch burgemeesters ooit excuses voor de slavernij hebben aangeboden namens welke voorzaten dan ook maar wel namens hun ambtsvoorgangers die er destijd de verantwoordelijkheid voor droegen.

Dit is volgens mij een goed uitgangspunt als het gaat om herdenking, bewustwording en compensatie.

Ik heb het al eens eerder opgeschreven: wie een Nederlands paspoort bezit, krijgt daarmee de hele erfenis van het land, inclusief alle voor- en nadelen, alle heldenverhalen en zwarte bladzijdes. Afkomst of huidskleur doen er niet toe. Je deelt er automatisch in mee.

Ons land behoort tot de rijkste ter wereld. Die rijkdom is in de loop van enkele eeuwen bijeengegaard. Dwangarbeid door slaafgemaakten – zowel in het Caribisch gebied als in Azië - speelde daarbij een rol. Over de omvang daarvan verschillen deskundigen van mening maar hij was zeker van betekenis. Economisch bekeken heeft ons land aan slavernij verdiend. Het is er niet bij ingeschoten.

Het bijzondere aan de slavernij in het Caribisch gebied was dat zij raciaal van aard was. Blanken konden niet tot slaaf gemaakt worden, tenzij er een zwarte voorvader kon worden aangetroffen. Er bestond een hele reeks woorden voor personen die niet uitsluitend blank bloed hadden. We zien hier een belangrijk fundament voor het hedendaags racisme. De opheffing van de slavernij betekende niet dat vanaf dat moment alle mensen als gelijken werden beschouwd. Integendeel, in blanke kring nam het racisme toe. Men ontwikkelde tal van drogredenen om de eigen blanke superioriteit te bewijzen. Men poogde van racisme zelfs een wetenschap te maken.

In Azië was de slavernij veel minder raciaal, in de Arabische landen en het Ottomaanse Rijk zelfs helemaal niet maar dat maakte voor het lot van de slaven geen verschil.

Op het moment is racisme in Nederland nog springlevend. Het doet de maatschappij grote schade. Dat kun je op dagelijkse basis waarnemen. Het is tegelijk een verdienmodel voor politieke ondernemers. Daarom is het een ondermijnende factor.

Tegelijkertijd speelt racisme een rol in de buitenlandse politiek. Je kunt dat zien aan het vreemdelingenbeleid. Burgers uit blank geachte landen komen Nederland veel gemakkelijker binnen dan die waarmee dat niet het geval is. Ook gebruiken rijke landen als Nederland en zijn EU-partners hun economische macht nog steeds om landen in Afrika en Azië onder druk te zetten.

Het kabinet-Schoof heeft geprobeerd wat er nog restte van de ontwikkelingshulp om te zetten in een systeem om landen in het zuiden nog meer uit te buiten.

Dat is - heel in het kort - de situatie.

Als Nederland zich op een volwassen manier wil verhouden tot het slavernijverleden, dient dat de volgende gevolgen te hebben. Het strijdt actief en continu tegen racisme en de gevolgen daarvan. Het voert een beleid om een eind te maken aan de economische ongelijkheid in de wereld. Het voelt een bijzondere verantwoordelijkheid voor ongelijkheid en onrecht in landen die het slachtoffer zijn geweest van slavernijpraktijken vanuit Nederland.

Dit alles komt tot uiting niet in mooie woorden maar in beleid met budgetten, doelstellingen en resultaatsverplichtingen.

Het zou mooi zijn als voor dit alles een percentage van het nationaal inkomen zou worden vastgesteld net als verleden week is gebeurd voor defensie. Ook vijf procent bijvoorbeeld met drie en een half voor de slachtofferlanden en anderhalf voor binnenlands beleid. Sterk extra argument: ook dit draagt sterk bij aan de veiligheid van Nederland.

Dat is waar Nederlanders met hart voor hun land en begrip van de vaderlandse geschiedenis naar zouden moeten streven. In de praktijk zullen zij een harde politieke strijd moeten voeren. De tegenkrachten zijn immers formidabel. Op het moment lijkt het land zich meer te concentreren op oorlogsvoorbereidingen dan het nastreven van mondiale en binnenlandse rechtvaardigheid. En dat terwijl nog maar weinigen zien dat het klimaat zich ontwikkelt tot de gevaarlijkste vijand van onze manier van leven.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagensschandaal niet uit de politieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin zeker nu de laatste putten open blijven. Tevens noem ik de PVV een extreemrechtse partij.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: Klaas Dijkhoff was niet de eerste.