Rood en zwart
• 16-03-2016
• leestijd 2 minuten
© cc-foto: Martin LaBar
Over keuzevrijheid, keuzestress en de psychologische invloed van kleuren
Ik moet iets bekennen. Vroeger was ik punk. Voor de jongere lezers onder u: iets met veiligheidsspelden en véél zwart. Toen dat zwart een beetje saai begon te worden, heb ik er rood aan toegevoegd. Dat mocht wel van punk. Maar is dat ook economisch verantwoord?
Waar traditionele economen mij aansporen om mijn geld vooral te laten rollen en gebruik te maken van keuzevrijheid, heb ik een enorme hekel aan winkelen en snel last van keuzestress. En ik ben niet de enige, zoals geïllustreerd door een experiment van de Amerikaanse psycholoog Barry Schwartz in een delicatessenwinkel. Afwisselend werden er 6 en 24 potjes met verschillende soorten jam uitgestald. Wat bleek? Veel méér mensen stopten bij de kraam toen er 24 potjes stonden. Echter, veel mínder mensen kochten in die situatie een jampotje. Dan loop ik liever direct naar de zwarte en rode kleding, en maak ik makkelijk een keuze.
Waar traditionele economen mij aansporen om het verleden het verleden te laten en mijn blik vooral op de toekomst te richten aangezien je het verleden toch niet meer kunt beïnvloeden, kom ik er maar niet vanaf, de kleuren die ik ooit nogal willekeurig heb gekozen. Ook hierin ben ik niet de enige. Daarom zitten we opgescheept met een QWERTY toetsenbord dat ontworpen was om ons wat langzamer te laten tikken zodat de typemachine het aankon. Hoewel de computer geen last heeft van letterstangetjes die tegen elkaar aanbotsen en vast blijven zitten, blijven wij lasthouden van een traag toetsenbord. En zo blijf ik vasthouden aan zwart en rood.
Waar traditionele economen een afkeer aan de dag leggen voor psychologische analyses van kleuren, heb ik tijdens een recente conferentie geleerd dat vrouwen tegen een rode achtergrond als aantrekkelijker worden beoordeeld. En serveersters met een rood t-shirt krijgen meer fooi dan anderen. Maar ik wil juist als autoriteit gezien worden, en met een fooi neem ik geen genoegen. Wat nu? Geel? Dat is de kleur van gevaar. Blauw? Te koel. Oranje? Te chauvinistisch. Groen? Voor milieuvriendelijke kleding misschien. Paars? Te koninklijk.
Ik heb een beter idee. Ik blijf gewoon lekker in het zwart en rood tussen de niet-traditionele economen aan de Radboud Universiteit rondlopen: géén keuzestress, wél padafhankelijkheid én aandacht voor de psychologie. Dan komt die autoriteit vanzelf wel.