Samen in de regen de straat op, zoekend naar richting

Er zijn van die momenten waarin elke regendruppel op de Dam een herinnering is aan het feit dat wij hier niet staan voor comfort, maar voor gerechtigheid. Op een natte, onstuimige dag verzamelden rond de 15.000 mensen zich – migranten, ouders, huurders, studenten, klimaatactivisten, LHBTI’ers, Palestijnse Nederlanders – die zich niet door wat regen lieten tegenhouden.

Dinah Bons beet het spits af namens The Dolls Initiative. In haar toespraak benadrukte ze de urgente noodzaak om solidair te zijn met trans en queer mensen wereldwijd, die dagelijks geconfronteerd worden met existentiële angst en onderdrukking. Ze riep op tot eenheid en actie tegen het groeiende geweld en de discriminatie die deze gemeenschappen treffen, en pleitte voor een inclusieve beweging waarin de stemmen van gemarginaliseerde groepen centraal staan. Haar boodschap was een krachtige oproep tot intersectionele solidariteit en rechtvaardigheid.

Jurgen van den Berg van De Goede Zaak nam het woord met een duidelijke waarschuwing: democratie is geen vanzelfsprekendheid. Hij sprak over hoe rechtse populisten inspelen op angst en verdeeldheid, terwijl ze ondertussen de fundamenten van onze rechtsstaat uithollen. “Ze zeggen op te komen voor het volk, maar maken het volk monddood zodra het in verzet komt,” zei hij. Van den Berg riep op tot blijvende burgerlijke mobilisatie: niet alleen op straat, maar ook in de buurt, op school en bij de stembus. “Als we de democratie willen behouden,” besloot hij, “moeten we haar elke dag actief verdedigen.”

“Ik ben bang,” zei Hidaya Nampiima. “Omdat zoveel mensen voor extreemrechts stemden. Maar ik ben ook vastbesloten. Want ik heb geen andere keuze.” Ze was een van de velen die na jaren wachten eindelijk bescherming kreeg in Nederland – een papieren erkenning, maar geen schild tegen de haat. Tegen een systeem dat migranten reduceert tot cijfers in spreadsheets en stemmen in stemhokjes. “Niemand verlaat zijn huis zonder reden,” zei ze. En toen brak de Dam open van applaus.

Even later sprak Mo Kotesh, woordvoerder van de Palestijnse gemeenschap. Hij was niet bang om het hardop te zeggen: dat wat in Gaza gebeurt, is genocide. En dat onze regering zwijgt – laf, medeplichtig, lafhartig medeplichtig. Terwijl artsen in Gaza hun eigen kinderen dood het ziekenhuis binnen gedragen krijgen. En hier? Hier criminaliseert het kabinet het verzet, in plaats van de bezetting. “Solidariteit is geen symbool,” zei Mo. “Het is een daad. Een keuze. Iets dat je doet. Aan de keukentafel. Op je werk. Op straat.”

Daarna kwam Jeanette Ramasar op het podium. Toeslagenouder. Door de overheid jarenlang weggezet als fraudeur. Door de staat kapotgemaakt. “Ik werd niet meer gezien als mens,” zei ze. En toch stond ze daar. Niet met haat, maar met hoop. Hoop die radicaler is dan alle beleidsnota’s samen. Hoop die zegt: dit land is óók van ons. Wij, die kapotgemaakt zijn, die uitgesloten zijn, die belachelijk gemaakt zijn. “En als jullie ons wegzetten als radicalen,” zei ze, “dan zeg ik: ja. Wij zijn radicaal. In onze liefde. In onze hoop. In onze strijd voor burgerrechten.”

Als laatste krachtige afsluiter kwam Nina Boelsums namens de woonbeweging. De woningmarkt is geen markt, maar een mijnenveld. “De wooncrisis drijft mensen in de armen van extreemrechts,” zei ze. “Nieuwkomers krijgen de schuld van een crisis die het kapitalisme veroorzaakt heeft.” Huurstaking als strategie. Collectieve ongehoorzaamheid als antwoord op collectieve uitbuiting. “Waarom betalen we nog voor schimmelwoningen?” vroeg ze. Waarom werken we nog voor de portemonnee van een pandjesbaas? En ze gaf zelf het antwoord: omdat we denken dat we machteloos zijn. Maar machteloosheid is een leugen.

De Woody Grooves sloten de speeches af met een uitzinnig en ongefilterd muzikaal manifest. Hun performance was geen achtergrondmuziek, maar een frontlinie: schurend, swingend en radicaal eerlijk. De boodschap van de dag was duidelijk: dit land is kapotgemaakt door een kabinet dat liegt, haat zaait en verdeelt. Door ministers die het lef niet hebben om Israël een halt toe te roepen, maar wél om protest te verbieden. Door een premier die meer medelijden heeft met vastgoed dan met kinderen in Gaza. Door een Belastingdienst die racistisch profileert, een IND die trauma’s negeert, en een ministerie van Landbouw dat liever boerenmiljonairs beschermt dan stikstof terugdringt.

Maar er is hoop. En die hoop komt niet uit Den Haag. Die hoop komt van de Dam. Van de rode lijn die wordt getrokken door mensen die weigeren weg te kijken. Van activisten die de kolen uit het vuur halen, zodat niet iedereen hoeft te branden. Van mensen die snappen dat liefde geen luxe is, maar een strategie. In alle chaos vertrok het klimaatblok als eerste, wat best opmerkelijk is voor een demonstratie tegen uitsluiting. Toch deed dat niets af aan het solidaire gevoel. Tijdens de loop werden de demonstranten aangemoedigd door bandjes onderweg.

Na een loop van iets meer dan vier kilometer, door de straten van een stad die te vaak zwijgt — maar nu zong, werden de demonstranten feestelijk onthaald door dezelfde Woody Grooves die eerder het plein in vuur en vlam zetten. De regen kleefde nog aan jassen en spandoeken, maar er hing iets in de lucht dat sterker was dan nattigheid: collectieve kracht. Terwijl de eerste akkoorden weer over de Dam gleden, werd duidelijk wat deze dag had bewezen — dat verzet niet alleen noodzakelijk is, maar ook aanstekelijk. Dat de straat geen eindpunt is, maar een vertrekpunt. En dat niemand, echt niemand, alleen hoeft te staan.

Toch bleef, ondanks de zichtbare eensgezindheid, soms onduidelijk wat precies de kern van het gezamenlijke signaal was. Natuurlijk, het kabinet vormt de gedeelde tegenstander, en veel speeches hadden op zichzelf een scherpe, doordachte boodschap. Maar juist iets overkoepelends — een helder gedeeld narratief — ontbrak soms. Het klimaatblok dat vooraan stond, onderstreepte weliswaar urgentie, maar riep ook vragen op over de focus van het geheel. De straat op voor wat precies? Voor Gaza, voor klimaatrechtvaardigheid, tegen racisme, tegen het kabinet? Misschien voor al die dingen tegelijk — maar juist dat maakte het lastig om vast te pakken soms.