Samen lijden voelt beter dan toekijken uit de verte

Alsof het zich heeft losgemaakt van de kust, Gaza achter zich heeft gelaten en hier is binnen komen drijven, een dobberend eilandje, aan de voet van station Amsterdam Science Park, zo ziet de nieuwe koffiebar Noon eruit. Eigenaar is Sobhi de verhalenverteller, zelf uit Palestina. Onder de helle lampen verkoopt hij niet alleen koffie, frisdrank en gebak, maar ook Arabische boeken. Twee planken nu, binnenkort de hele wand.

Vanavond is Amer Almassri te gast, een jonge schrijver uit Khan Younis. Buiten lopen studenten snel voorbij, in elkaar gedoken onder paraplu’s en regenjassen, op weg naar een niet te benijden toekomst. Achter de glazen wanden hoost het zo hard dat je hierbinnen de zaak bijna voelt schommelen op het water.

Almassri is een breedgeschouderde man in een zwart T-shirt. Met zijn verzorgde baardje en zware wenkbrauwen oogt hij als de killer in een glossy oorlogsfilm. Waagde hij zich nu te dichtbij een voedseldistributiepunt in Khan Younis, hij was een zonneklaar doelwit. Bij de eerste vraag van moderator Rasha Hilwi over zijn onlangs in het Nederlands verschenen verhalenbundel De man die achteromkeek lacht hij verlegen, alsof hij zelf ook niet precies weet waar hij al die gespierde schoonheid moet laten. Hij vertelt zacht over de verhalen die hij schrijft. Zijn personages zijn niet doorzichtig maar ook niet ondoorzichtig. Ze lopen achterstevoren over straat, terugkijkend op het leven dat ze vroeger leidden. Zijn taal is helder maar nooit helemaal betrouwbaar. Er is een verhaal over de man die ’s ochtends onder de douche gaat, de granaat slaat in, als hij uit de badkamer komt is zijn hele familie dood. Of over een vrouw die gevangen zit in een gewelddadig huwelijk, op de vlucht slaat en omkomt. Almassri heeft de gewoonte om levensgeschiedenissen te bedenken bij de ledematen die onder het puin vandaan komen.

Rasha Hilwi, een Palestijnse journalist uit Haifa die verliefd werd op een Iraanse Amsterdammer met wie ze nu twee dochtertjes opvoedt die grapjes maken over haar accent als ze probeert Nederlands te spreken, vraagt Almassri hoe het is om over Gaza te schrijven sinds hij zelf in Istanbul is terechtgekomen. Ik voel me schuldig, zegt hij. Zijn ogen staan donker. Samen lijden, daar, met mijn vrienden, zegt hij, voelt beter dan toekijken uit de verte.

De schrijver en de interviewer zitten aan een tafeltje, elk met zijn boek in de hand. Het heeft alle schijn van een reguliere boekpresentatie. Alleen is er geen anker. Een jonge Palestijnse in het publiek steekt haar hand op. En nu zitten we hier, zegt ze, in Amsterdam, te praten over literatuur, niet in staat om iets te doen, terwijl op ditzelfde moment… Haar stem blijft steken. Almassri sluit zijn ogen en buigt zijn hoofd. Hij veegt de tranen van zijn gezicht. Jurgen Maas, de uitgever, legt een hand op de schouder van Djûke Poppinga, de vertaalster. Hilwi verbreekt de stilte. Wij zijn geen helden, zegt ze, we zijn moe. Maar we staan elke ochtend op om te doen wat we kunnen. Vooraf heeft ze contact gezocht met Almassri’s uitgever. Die was net onderweg uit Gaza Stad, om zijn kinderen in veiligheid te brengen, maar hij vond een moment om te antwoorden. Zijn publicaties gaan in Gaza rond als pdf, de boeken zelf worden in Berlijn gedrukt. Ik ben een uitgeverij begonnen, appte hij, omdat onze verhalen het enige zijn wat Israël niet kan bombarderen.

Vandaag heeft een onderzoekscommissie van de VN vastgesteld dat Israël zich in Gaza schuldig maakt aan genocide. Geert Wilders opende het parlementaire seizoen met de mededeling dat hij geen zieke en gewonde kinderen uit Gaza in Nederlandse ziekenhuizen wil zien. In theater Bellevue speelt vanavond de Palestijns-Nederlandse theatervoorstelling Deadlift. Mo Amer, de Palestijns-Amerikaanse comedian, staat in theater Carré. Overal is Gaza. En hier, in een stille, regenachtige uithoek van Amsterdam, is een koffiebar aangemeerd waar vijftien zwijgende mensen zien hoe de eigenaar een blikje Palestine cola komt brengen aan een mooie jonge schrijver die uit zijn ogen kijkt alsof hij niet weet hoe hij ooit nog een verhaal op papier zou moeten krijgen.