Schandalige reclame met dieren in Amsterdams park, vermomd als kunstproject

co-auteur: Mina Etemad

Dit weekend is in het Oosterpark in Amsterdam het ‘levende schilderij’ Pasture with Cows van collectief Captain Boomer te zien. Volgens de gemeente is dit kunstproject een historische knipoog in het kader van Amsterdam 750 jaar. De gulle gever van dit ‘cadeau aan de stad’? Belangenorganisatie van boeren en tuinders, LTO Nederland.

Stress en ongemak als decorstuk
In een tijdelijk weiland grazen van 11 t/m 13 september enkele koeien, waar mensen vanaf tribunes in de vorm van een enorme schilderijlijst naar kunnen kijken. Artistiek directeur Bart van Peel noemt de afbeelding rustgevend en kalmerend. “Koeien zijn vredige en majestueuze dieren om naar te kijken. De koeien bepalen het ritme.” 

Rustgevend en kalmerend? Niet voor de dieren die dagelijks naar het Oosterpark worden vervoerd. In de vroege ochtend heen, in de avond terug. Zes keer op en neer in korte tijd. Transport is voor koeien altijd stressvol; vervoer door een drukke stad als Amsterdam is ronduit belastend. Allerminst het ritme waar de dieren zelf voor zouden kiezen, als ze ooit hun eigen wil zouden mogen volgen.

Het Oosterpark is geen weiland. Er rijden trams, scooters en auto’s langs, er wordt geschreeuwd en getoeterd. Buurtbewoners hebben hun zorgen geuit over de onveilige situatie - specifiek in dit park - door drugsafval, naalden en menselijke uitwerpselen. Het is volstrekt onverantwoord om koeien bloot te stellen aan zoveel lawaai en chaos.

De façade van weidegang
“Het ritme van de koeien, vergezeld van acteurs die scènes uit het boerenleven verbeelden, nodigt uit tot nadenken over landbouw, landschap en voedselvoorziening”, aldus LTO Nederland. Melkveehouders spreken bij het werk bezoekers aan. Hoe eerlijk verlopen die gesprekken?

Wordt verteld dat de gemiddelde Nederlandse melkkoe hooguit een paar maanden per jaar buiten komt, vaak korter, of helemaal niet? Dat zij de rest van haar leven binnen staat, tussen beton en staal, gedwongen in machines die de moedermelk uit haar lichaam pompen? Melkkoeien kampen massaal met klauw- en pootproblemen; 1 op de 4 is kreupel. 

Wordt uitgelegd dat kalfjes kort na de geboorte van hun moeder worden gescheiden? Dat het grootste deel na twee weken naar de vleesindustrie verdwijnt, waar ze op houten of betonnen roostervloeren staan en nooit gras onder hun hoeven voelen? Dat ze binnen een jaar worden geslacht voor kalfsvlees? 

Dit zijn de werkelijke scènes uit het boerenleven. In plaats daarvan zien we in Pasture with Cows een geromantiseerd beeld van grazende koeien, omlijst door acteurs die een geïdealiseerd boerenleven naspelen. 

Volgens Wilco Brouwer de Koning, melkveehouder en bestuurslid LTO Nederland, nodigt het ‘kunstwerk’ uit tot reflectie. Ironisch voor een organisatie die elke vorm van reflectie op de omgang met dieren consequent vermijdt. 

Schandalig toneelstuk
Waarom heeft het stadsbestuur hier niet doorheen geprikt? Reclame met levende dieren is niet toegestaan, maar een reclamecampagne vermomd als kunstproject blijkbaar wel. Dat is opmerkelijk voor een bestuur dat zegt dierenwelzijn hoog in het vaandel te dragen.

Het ‘kunstwerk’ zorgt ook voor ongemak in de politiek. De Partij voor de Dieren noemt het terecht “een reclame-uiting vermomd als kunst”; de SP spreekt van het “onnodig gezeul en gesol met dieren”. De stadsdeelcommissie nam inmiddels een motie aan tegen dit project. 

Toch is de vergunning al verleend, ten koste van dierenwelzijn en in dienst van een misleidende reclamecampagne van de zuivelindustrie.

“We lijsten eigenlijk de werkelijkheid in, op een onverwachte plek”, zegt Van Peel. “Door echte koeien tijdelijk in stedelijke ruimtes te presenteren kunnen bezoekers op een directe, poëtische manier verbonden raken met natuur en landbouw.”

Maar wie werkelijk meer wil weten over de natuur en landbouw, kan dat beter doen met foto’s, documentaires of installaties die de realiteit tonen. Kunst hoort de werkelijkheid bloot te leggen en te bevragen. Dit levende schilderij dekt haar juist toe. 

Trap er niet in.

Robyn Pees, jurist en campagner bij stichting Dier&Recht 
Mina Etemad, freelance journalist, schrijft onder andere over dierenrechten.