Scholen wel of niet open is een kwestie van bestuurlijke onkunde

Op Oudjaarsdag besloot het kabinet dat basisscholen en kinderopvang dicht blijven tot 18 januari. De locaties zijn wel open voor noodopvang van kwetsbare kinderen en kinderen van ouders met een cruciaal beroep. Op 12 januari wordt de situatie opnieuw bekeken en wordt er besloten of scholen nog langer dicht moeten blijven. Amsterdamse schoolbesturen en de gemeente Amsterdam bepaalden vlak voor aanvang van de kerstvakantie eigenhandig dat ook voor leerlingen van groepen acht een uitzondering dient te worden gemaakt. Andere steden, waar lerarentekorten en leerachterstanden een even groot probleem zijn, volgen wel gewoon het kabinetsbeleid. In Amsterdam is nu de ene school in het primair onderwijs wel open voor de groepen acht en de andere niet. Ook binnen schoolbesturen is er dit verschil in beleid. Een collega waarvan de school niet open is geeft aan dat zij verwijten krijgen van ouders over dit bestuurlijk jojoën: “Ja, maar díe scholen zijn wel gewoon open voor groepen acht!”.

Voor onze Minister van Onderwijs, Arie Slob, geldt niet dat hij de regie is kwijtgeraakt: die had hij al verspeeld. Bij de eerdere scholensluiting zagen we dat het kabinetsbesluit om de scholen te sluiten pas kwam nadat het voor vele scholen al een realiteit was. Bij besluiteloosheid vanuit Den Haag werd de knoop zelf doorgehakt door ouders en scholen. En nu dus door Amsterdam. Dit is typerend voor het reactieve beleid van Arie Slob. Het overkomt hem allemaal en daar waar hij echt het verschil kan maken geeft hij niet thuis. Het is niet zo gek dat oppositiepartijen in de Tweede Kamer direct in het geweer kwamen tegen deze scholensluiting. De ontstane heisa over het wel of niet openhouden van scholen legt echter een vele malen groter probleem bloot. Het totale gebrek aan focus bij beleidsmakers.

Ja, onderzoek toont aan dat het sluiten van scholen kansenongelijkheid in het onderwijs vergroot. Een veel grotere crisis in het onderwijs is echter het nog altijd nijpende lerarentekort, maar het lijkt erop dat wij die normaal zijn gaan vinden. Het lerarentekort is door de coronacrisis nu niet onze grootste zorg, maar het hardnekkige probleem verdwijnt daar niet door. Tijdens de coronacrisis blijft dit pijnlijk zichtbaar. Wanneer een leerkracht ziek is of wacht op een testuitslag is er vaak geen vervanging beschikbaar. Als een komend kabinet het kwantitatief en kwalitatief lerarentekort structureel wil oplossen dan zal dit kabinet het probleem eerst nauwkeurig in kaart moeten brengen.

Onze Ministers van Onderwijs en het Ministerie van OCW tonen wél daadkracht op zaken die op korte termijn kunnen worden gerealiseerd. Zo is er een beleidsregel van kracht, die het mogelijk maakt om onbevoegden in te zetten voor de klas. Er zijn extra gelden beschikbaar gesteld om achterstanden, die zijn ontstaan door de eerdere scholensluiting in het onderwijs, aan te kunnen pakken. Regels in protocollen voor het onderwijs om verspreiding van het coronavirus tegen te gaan en richtlijnen voor onderwijs op afstand waren er vrijwel direct. Dit steekt schril af bij de sullige aanpak van het nijpende lerarentekort, terwijl dit laatste op lange termijn veel meer van invloed is op de kwaliteit van ons onderwijs en dus ook op kansengelijkheid. Onlangs was er een technische briefing van Merel van Vroonhoven aan de commissie OCW van de Tweede Kamer. Zij werd vorig jaar door minister Slob aangesteld om te onderzoeken wat er goed gaat en wat beter kan in de aanpak van het lerarentekort. Ook zij vindt het stupide dat de onderwijsministers nog altijd het lerarentekort niet nauwkeurig in beeld brengen om te komen tot een goede aanpak van dit tekort, want “hoe kun je in vredesnaam met een geïntegreerd en doortastend plan komen als je niet weet waar je op koerst”.

Om een complex probleem op te lossen dient allereerst de actuele situatie nauwkeurig in beeld te worden gebracht. Tweede Kamerleden, vakbonden en diverse lerarenorganisaties hameren daarom al tijden op het belang van het nauwkeurig in beeld brengen van het lerarentekort. Het is zaak dat de commissieleden OCW, vakbonden en lerarenorganisaties niet langer dit zinloos uitstellen van de onderwijsministers accepteren. Focus in 2021 wél op de grootste crisis in het onderwijs en breng, om deze op te lossen, nu eindelijk als eerste stap het lerarentekort nauwkeurig in beeld.