Schrikbarend rapport over kantelpunten in de klimaatcrisis, koraalriffen al voorgoed verloren

In het Global Tipping Points Report komen wetenschappers met een schokkende waarschuwing over de klimaatcrisis. Ze constateren dat de koraalriffen aan het afsterven zijn en dat het stervensproces onomkeerbaar is door de opwarming van de aarde. Dat wil zeggen dat koraalriffen zoals we die kennen op den duur niet meer bestaan. Dat is regelrecht rampzalig want zo'n kwart van het leven in de oceanen is eop op aangewezen en op het ecosysteem dat daarmee samenhangt. De wetenschappers waarschuwen dat de koraalriffen het eerste slachtoffer zijn, hierna zou het Amazone regenwoud kunnen afsterven zonder dat het nog te stoppen is.

Trouw meldt dat ook Nederland niet ontsnapt aan de gevolgen:

Een van de meest zorgwekkende mogelijke kantelpunten is het stilvallen van de Warme Golfstroom. Dat is een circulatie van stromingen in de Atlantische Oceaan die warme lucht naar Europa transporteert. Als ijsschotsen smelten, kan al dat extra zoetwater in zee een verstorend effect hebben. De Golfstroom lijkt nu al langzaam te verzwakken, en kan volgens sommige onderzoeken helemaal stilvallen. In Nederland wordt het dan niet warmer, maar veel kouder, zegt onderzoeker René van Westen (Utrecht Universiteit). “We krijgen hier dan vaker ijskoude uitschieters van -20 graden – extreem ontwrichtend.” De Noordzee bevriest een deel van de winter, en de Nederlandse landbouw stort in. Van Westen, die meewerkte aan het rapport, stelt dat dit kantelpunt al voor 2100 bereikt kan worden.

De rol van 'tipping points', in goed Nederlands kantelpunten, is geen uitgemaakte zaak. Het betekent dat verandering in het begin misschien geleidelijk gaat maar dat er een moment komt, het kantelpunt, waarop het proces niet meer terug te draaien is en zich vervolgens ook veel sneller voltrekt. Zoals bijvoorbeeld een rotsblok dat langzaam een berg afzakt op een gegeven moment vaart kan krijgen en dan niet meer te stoppen is. Een dergelijk proces treedt op in heldere vijvers in bossen die door aanvankelijke langzame algengroei, in een keer troebel kunnen worden. Wetenschappers zijn het er niet over eens of een dergelijk fenomeen ook optreedt bij de klimaatcrisis. Volgens critici is het klimaatsysteem daar onder meer te groot voor. De opstellers van het rapport, 160 wetenschappers uit 23 verschillende landen, denken daar anders over.

NRC schrijft:

De „uitgestrekte riffen zoals we die kennen” zullen in het huidige klimaat blijven afsterven tot alleen „kleine toevluchtsoorden” over zijn gebleven, schrijven de onderzoekers. Het koraal dat nu nog leeft kan alleen worden gered als het lukt om de opwarming van de aarde op korte termijn terug te draaien. Eerder onderzoek schatte dat het koraal een kantelpunt zou bereiken bij een klimaat dat gemiddeld 1,2 graden warmer is dan vóór het industriële tijdperk. Inmiddels zit de aarde daar structureel boven. Het rapport wijst op meer mogelijke kantelpunten. Het Amazonewoud zou al bij 1,5 graden opwarming „op grote schaal” kunnen afsterven. Die grens is nog lager dan in eerder onderzoek was vastgesteld. Het stilvallen van de Atlantische golfstroom, die warm zeewater naar het noordelijk halfrond voert, hoort vanaf 2 graden opwarming bij de mogelijkheden. Dat zou kunnen leiden tot „veel strengere winters” in Noordwest-Europa. 

In Brazilië vindt in november COP30 plaats, de conferentie van de Verenigde Naties over het bestrijden van de klimaatcrisis. Of het rapport daar besproken gaat worden, is nog niet zeker. Het IPCC dat de klimaatcrisis in kaart brengt, houdt nog geen rekening met de theorie van de kantelpunten.