Sitalsing waarschuwt voor herhaling gitzwarte geschiedenis in Abel Herzberg-lezing

Schrijver en journalist Sheila Sitalsing heeft in haar Abel Herzberg-lezing gewaarschuwd voor de parallellen tussen de huidige politieke ontwikkelingen en de ondergang van de democratie in de jaren dertig. Volgens Sitalsing bevinden we ons opnieuw op een "hellend vlak van democratie en rechtsstaat" waarbij mensen uit gemakzucht of angst meegaan in processen die de democratische rechtsorde ondermijnen.

In haar lezing haalde Sitalsing de kabinetsformatie met de PVV aan als voorbeeld van hoe bestuurders en politici "na de eerste schrik rap terug kropen in hun gewone rollen" en alsof het een normale coalitie betrof onderhandelden met een partij die "als speerpunt heeft het uitsluiten en criminaliseren van mensen op basis van hun afkomst en geloof". Ze vergeleek dit met de massale bereidheid van ambtenaren in de Tweede Wereldoorlog om de ariërverklaring te tekenen - een beslissend moment waarbij burgers van toeschouwer participant werden in de uitsluiting van Joden.

"Met die ene handtekening deed een deel van de bevolking mee aan het losweken uit de samenleving van een ander, kleiner en kwetsbaarder deel van de bevolking. Van toeschouwer werden ze participant," aldus Sitalsing, die daarmee de gevaarlijke overgang beschreef van passieve toeschouwer naar actieve deelnemer aan antidemocratische processen.

Over het regeren met en daarmee normaliseren van de PVV zei Sitalsing:

"Dat heeft ons illusiepolitiek opgeleverd, nepmaatregelen, hitserij tegen vreemdelingen én tegen Nederlanders die hier al generaties wonen maar toevallig een ‘migratieachtergrond’ hebben en tot hun verbijstering hebben moeten aanhoren dat de premier van een PVV-kabinet poneerde: ‘Een groot deel van de jongeren met een migratieachtergrond onderschrijft zeg maar onze kernwaarden niet altijd.’

Ondertussen liggen er wetsvoorstellen die het recht om te demonstreren of te organiseren inperken, recenseren politici demonstraties, noemen ze betogers ‘beroepsvandalen’ of ‘terroristen’, heeft de Kamer ingestemd met een voorstel om ‘antifa’ tot terroristische organisatie te bestempelen, en werd er gisteren geknokt in de binnenstad van Den Haag door bezoekers van een demonstratie waar Prinsenvlaggen wapperden."

Sitalsing benadrukte in de lezing dat de schade aan het maatschappelijke weefsel niet voorbij is nu het kabinet gevallen is. Er is, kortom, werk aan de winkel.

Lees de volledige lezing bij Trouw.