Sloop de woningmarkt, red de volkshuisvesting

Zoals niemand ontgaan zal zijn is er een enorme woningnood. Huizen zijn onbetaalbaar en wachtlijsten voor sociale huurwoningen zijn veel langer dan tien jaar terug. De sociale huursector is door jarenlang politiek beleid kapotgemaakt, en de afbraak gaat ondanks de grote woningschaarste nog steeds door. Afgelopen zondag was er een Woonprotest, onder de noemer 'Red de sociale huur', op het Jaarbeursplein in Utrecht. Het is tijd om de marktwerking te slopen en te inverteren in volkshuisvesting.

Woningbouwverenigingen zijn eind negentiende eeuw ontstaan als particuliere collectieven. Dit om de heersende woningnood en de slechte huisvestingskwaliteit van arbeiders(gezinnen) te bestrijden. Huisvesting was voornamelijk een particuliere zaak. Na de Tweede Wereldoorlog kwam hier verandering in. Vanwege de economische crisis werden de huren bevroren. Het werd minder aantrekkelijk om te investeren in woningbouw, de overheid nam daardoor steeds meer regie. Sociale woningbouw had de prioriteit om de naoorlogse woningnood tot een eind te brengen.

Tegenwoordig bevinden we ons weer in een grote woningnood. De introductie van het marktdenken, de verzelfstandiging (privatisering) van woningbouwcorporaties en de daar op volgende verhuurdersheffing hebben de volkshuisvesting effectief het loodje doen laten leggen. Particuliere verenigingen zoals twee eeuwen geleden, zijn in de huidige tijd van het individualisme verre van realistisch. Het oplossen van de woningcrisis begint dus bij het opnieuw nemen van regie door de overheid.

Het nemen van regie omvat het beëindigen van de zogenaamde woning'markt'. Te lang wordt er al naar huizen gekeken als een marktobject. Het resultaat is dat huren ieder jaar stijgen, een puntensysteem dat kant noch wal raakt en het zieke (rechtse) woord ‘scheefhuurders’. Het laatste is nog het meest tekenend voor de huidige situatie. Het woord ‘scheefkopers’ bestaat niet, maar wat is eigenlijk het verschil? Als je met een te hoog inkomen in een ‘goedkope’ starterswoning woont of al jaren een oude premie A-woning bezet houdt ben je in de ‘scheefhuurders’ retoriek toch ook fout bezig? Waar is de, gedwongen, doorstroming naar nog grotere en duurdere huizen? Je houdt immers een starterswoning bezet die bedoeld is voor mensen met minder geld.

En dan heb je nog het puntensysteem. Er zijn genoeg (flauwe) voorbeelden te bedenken. Als je bijvoorbeeld een huis wil kopen tegenover een luidruchtige bushalte zal dit de prijs van de woning niet ten goede komen voor de verkoper. Bij een huurwoning daarentegen zal de huur juist hoger uitvallen. Of als er toevallig een huurhuis beschikbaar is bij een schoolplein betaal je toch, ook al heb je geen kinderen en mag je 'genieten' van de 'herrie', noodgedwongen meer huur. Een huis op een andere locatie huren is geen optie met het huidige tekort. Daarbovenop heb je ook nog de eeuwig stijgende huur. Het is moeilijk uit te leggen waarom een woning die al meerde malen is afbetaald toch ieder jaar duurder moet worden. Bij winkelpanden kunnen er huurcontracten van meerdere jaren met een vaste huurprijs worden afgesloten, maar waarom moet het bij particulieren dan ieder jaar stijgen?

De huidige woning’markt’ komt voornamelijk vastgoedbeleggers, projectontwikkelaars en huisjesmelkers ten goede. Het politieke beleid met subsidies, belastingvoordelen en losse regels is al jaren in hun voordeel. Daarbovenop drijft de schaarste hun winstmarges enorm op. Voor een huis betaal je niet wat het kost om het te bouwen, maar hoeveel de gek er voor wil geven. Als het gaat om een eerste levensbehoefte heb je geen keuzen, dus ben je gedwongen om mee te doen aan dit absurde spel. Maar wat als je niet genoeg geld hebt voor de buitengewoon dure vrije sector, koop- of ‘midden’huurwoningen? Dan ben je aangewezen op een sociale huurwoning, de enige enigszins betaalbare vorm van wonen die er nog is. Laat dit nou net de sector zijn die de politiek, met de VVD voorop, al jarenlang probeert te slopen.

Een nieuw volkshuisvestingsbeleid is nog erg ver weg. De vet boven modaal verdienende (hoogopgeleide) bestuurders, gaan de woonnood nooit oplossen. Ze zijn omgeven door adviseurs, wetenschappers, ambtenaren en partijgenoten uit de zelfde (financiële) klasse. Een tonnetje meer of minder voor een huis zullen zij niet voelen. Laat staan dat ze zich echt kunnen inleven in de problemen van mensen die een huis zoeken of huren in de sociale sector. De woningcrisis is een klassenstrijd, en de politiek is jammer genoeg onderdeel van de verkeerde klasse. Het Woonprotest Utrecht heeft daarom meer dan gelijk om de straat op te gaan, dat zullen ze nog veel vaker moeten doen.