Soedan schuift richting een tweede Libië of Jemen maar het zal anders aflopen

Het is een race naar de bodem, waar gewapende groepen hun macht inkopen met lege beloften.

Een paar dagen geleden kondigde de Rapid Support Forces (RSF) haar eigen regering aan in het westen van Soedan. Daarmee is een nieuw hoofdstuk begonnen: Soedan is nu de facto gesplitst in twee regeringen. Aan de ene kant het leger onder leiding van Abdel Fattah al-Burhan, gesteund door de National Congress Party – de partij van voormalig dictator Omar al-Bashir. Aan de andere kant de RSF onder leiding van Hemedti, gesteund door Abdelaziz al-Hilu van de Sudan People’s Liberation Movement-North (SPLM-N) en enkele kleinere partijen.

Terwijl het volk lijdt onder een verwoestende humanitaire crisis, spelen twee generaals een politieke schaakwedstrijd om de macht. Niet via dialoog, vrede of democratie, maar door parallelle regeringen op te zetten in hun eigen machtsgebieden. Zo proberen ze hun strijd te legitimeren en zichzelf als ‘de echte’ leiders van Soedan te presenteren.

Wat we nu zien, is geen opbouw van een staat, maar een toneelstuk. Beide partijen gebruiken ministersposten als lokaas – als snoepjes – om marionetten aan te stellen die weinig in te brengen hebben. De echte macht ligt bij de wapens, niet bij de civiele instellingen.

Laten we beginnen bij de legerregering in Port Sudan. De posten zijn verdeeld onder gewapende milities die ooit tegen Bashir vochten, maar nu samenwerken met zijn oude politieke machine in ruil voor geld, goud en invloed. Toch vertrouwt het leger hen niet volledig. Daarom worden hun ministeries uitgekleed, en ligt de werkelijke macht bij de tweede lijn van de National Congress Party. Dit zijn dezelfde gezichten als vroeger – alleen in een ander jasje. Denk aan zogenaamd civiele organisaties zoals Sanad, die nu opereren onder de vlag van humanitaire hulp, maar in feite de oude garde vertegenwoordigen.

De samenwerking met oorlogsmisdadigers – in plaats van hun uitlevering aan het Internationaal Strafhof – toont precies waar hun prioriteiten liggen.

Aan de andere kant hebben we de regering van de RSF, gevestigd in Tasos. Hier is het plaatje niet veel beter. De RSF en SPLM-N kregen ieder vijf ministersposten, en de kleinere partijen moesten het doen met symbolische functies, zoals gouverneurschap zonder echte bevoegdheden. Wat je daar ziet, zijn papieren leiders, ingezet om de schijn van legitimiteit op te houden. Maar de echte macht? Die blijft stevig in handen van Hemedti en zijn militie.

Deze politieke verdeling doet sterk denken aan wat er in Libië en Jemen gebeurde. Ook daar ontstonden twee regeringen, elk met eigen bondgenoten, wapens, en internationale steun. In Libië zagen we hoe het land in rivaliserende territoria uiteenviel, elk bestuurd door zijn eigen “officiële” regering. In Jemen leidde een soortgelijke splitsing tot een uitzichtloze burgeroorlog, gevoed door buitenlandse inmenging en machtsspelletjes.

Soedan beweegt in exact dezelfde richting. De parallellen zijn angstaanjagend: een zwakke civiele staat, twee militaire leiders die zichzelf als redder van het volk presenteren, en een bevolking die tussen wal en schip raakt.

Toch geloof ik dat het scenario van Libië of Jemen zich in Soedan niet op exact dezelfde manier zal herhalen. Waarom? Omdat beide Soedanese regeringen niet gebouwd zijn op ideologie, legitimiteit of draagvlak – maar puur op geld en macht. En dat is een wankel fundament. Geld koopt geen stabiliteit. Macht zonder vertrouwen brokkelt vroeg of laat af. Eén ontevreden coalitiepartner, één machtsstrijd om goud of grondgebied, en het hele kaartenhuis kan instorten.

Wat we in Soedan zien, is geen weg naar vrede of politieke stabiliteit. Het is een race naar de bodem, waar gewapende groepen hun macht inkopen met lege beloften. De geschiedenis van Libië en Jemen leert ons wat er gebeurt als strijdende elites regeringen bouwen om oorlog voort te zetten in plaats van vrede te sluiten. Maar in Soedan ligt het fundament nog zwakker. Het is niet de vraag of het instort, maar wanneer.

De grote verliezer in dit alles? Het Soedanese volk. Zij verdienen geen toneelspel van ‘parallelle regeringen’. Ze verdienen een echte toekomst.