Solidariteit met Gaza op de West Bank

Op vrijdag wonen we in Bethlehem het festival “Op de Trappen” bij. De naam verwijst naar een lange, oude trap langs Star Street, de oudste straat van Bethlehem, jaarlijks belopen door de christelijke patriarchen wanneer zij de stad binnentrekken tijdens de kerst. Ik herinner me hoe ik jaren geleden daarheen ging met onze kinderen op mijn schouders om de scouts en de menigte te zien.

Nu, in een tijd van genocide, presenteren de organisatoren het festival als een stap op de trap richting hoop — hopen tegen hoop in. Op een warme mediterrane zomeravond zitten honderden, vooral jonge mensen opeengepakt op de trap. Er is een podium overheen gebouwd. Met moeite baan ik me een weg door het publiek, voorzichtig balancerend.

Het festival heeft een nationaal karakter. Het Palestijnse volkslied klinkt, en de dabkeh, de nationale dans, wordt uitgevoerd. Vanzelfsprekend verwijzen veel optredens naar Gaza. In een aangrijpend vertelstuk onder begeleiding van de Ashtar Theatre Group uit Ramallah brengen jonge acteurs het leven in Gaza van de afgelopen twee jaar tot leven—verhalen achter de bombardementen, de etnische zuivering en de honger.

Eén verhaal gaat over hoe de straten van Gaza-Stad plots schoon waren—omdat er geen elektriciteit meer was en mensen elk snippertje papier hadden opgebrand om brood te kunnen bakken. Een moeder weigerde dat te doen en stuurde haar dochter naar een wachtrij die “van Gaza tot de West Bank” reikte. Acht uur duurde het om een half pak brood te bemachtigen—een pak dat echter nooit aankwam vanwege een bombardement.

Onbekend is hoeveel van de vertellers uit Gaza wier verhalen worden gerepresenteerd nog in leven zijn.

Recent zijn er verschillende bundels gepubliceerd met persoonlijke verhalen uit Gaza. Al jaren bewonder ik het werk van het Gazaanse netwerk We Are Not Numbers, dat levensverhalen uit Gaza online post als een statement tegen ontmenselijking.

Dit jaar wordt het festival met een dag uitgesteld. Op donderdag wordt het programma afgelast nadat ’s ochtends twee teenagers uit het nabijgelegen dorp Al Khader zijn gedood door het Israëlische leger. Ze hadden stenen gegooid naar kolonisten. Eén van de jongens, bekend in Bethlehem, was een slimme leerling uit klas 9 van Terra Sancta, een grote franciscaanse school bij de Geboortekerk.

Hier rijst steeds weer de vraag: kunnen festiviteiten doorgaan terwijl Palestijnen, zeker jongeren, constant worden gedood? Dit keer ontstond er zelfs discussie over welke lekkernijen al dan niet verkocht mochten worden tijdens het festival.

Maar het festival is diep geworteld in de gemeenschap. Veel individuen en organisaties worden publiekelijk bedankt voor hun vrijwilligerswerk en bijdragen. De organiserende “Power Group,” een lokaal mediacollectief, organiseert tentoonstellingen en evenementen langs genoemde Star Street, waaronder een fotowand van gedode Gazanen en een expositie van kunstwerken van Gazaanse schilders.

Eén van Bethlehem’s belangrijkste cultuurorganisatoren en archivarissen, George Lama, verzorgt wandeltochten langs Star Street als onderdeel van de festivalactiviteiten. Hij legt vrijwel elk gebouw en elke binnenplaats uit aan groepen nieuwsgierige Palestijnen, van wie sommigen meerdere keren terugkomen om op te pikken wat ze eerder gemist hadden. Wie anders kent het oude Turkse bad, de mozaïeken van de Action Club of de architecturale subtiliteiten van de buitendeuren?

Tussen de optredens door wordt een film van 33 minuten vertoond van de Palestijnse filmmaker Maha Haj. Ze toont een ouder echtpaar dat vredig leeft in een heuveldorp, bezig met landbouw. Ze bespreken het leven van hun vier zonen en één dochter: hun hoop voor de toekomst van de kinderen, met wie ze zouden moeten trouwen—of niet—wie hun lieveling is, wie het moeilijk heeft, wat ze voor hen kunnen doen.

Aan het eind arriveert een journalist. Hij wil over de familie schrijven en zegt dat hij ooit met een van de zonen op school zat. Dan blijkt dat het echtpaar in een fantasiewereld leeft. Alle vijf kinderen zijn twintig jaar geleden omgekomen in een oorlog. Om aan de ondraaglijke realiteit te ontsnappen, houden de ouders hun kinderen levend in hun dagelijkse verhalen.

Velen in het publiek verbergen hun tranen. Gaza resoneert.