Spreidingswet biedt geen oplossing voor opvangcrisis

De regering maakt een puinhoop van de asielopvang. Afgelopen zomer was een dieptepunt: wekenlang zagen we vluchtelingen in Ter Apel op de grond slapen. Kinderen poetsten hun tanden met hun handen. Dat Nederland zo diep was gezakt is geen toeval, het komt door jarenlang doelbewust afbraakbeleid. Na de vluchtelingencrisis van 2015 werden opvangcentra gesloten omdat de instroom wat lager werd. Afgelopen jaar nam de instroom weer toe, maar toen was er geen plek meer. Geen wonder dat het dan een puinhoop wordt. Misschien is het niet zo gek, aangezien we al tien jaar lang te maken hebben met VVD-bewindslieden op asiel en migratie.

Als SP willen we opvang bieden aan mensen in nood. Ook Nederland moet daarin zijn eerlijke deel nemen. Tegelijk moeten we kijken naar de structurele oorzaken van migratie. Mensen slaan op de vlucht door oorlog en geweld, door armoede en gebrek aan perspectief. Als we dáár wat aan doen, zal de wens om te vluchten vanzelf afnemen. Ook de opvang in de regio zal beter moeten, aangezien het gros van de vluchtelingen zich daar bevindt. Wereldwijd zijn er 100 miljoen vluchtelingen, slechts een klein deel slaagt erin naar Europa te komen. Het overgrote deel heeft helemaal niet de middelen om duizenden kilometers van huis te vluchten. Daarom zijn we verplicht om de opvang in de regio te verbeteren.

Als het gaat om opvang in Nederland komt de regering (na veel onderling gekissebis en een bijna-kabinetscrisis) met de zogenaamde "spreidingswet". Deze wet krijgt veel kritiek want hij bevat een aantal perverse prikkels. Gemeenten die veel asielzoekers opnemen krijgen een financiële bonus van 2500 euro per persoon. In plaats van een eerlijke verdeling en kleinschalige opvang, komt er een soort koehandel met vluchtelingen.

Het risico bestaat dat vooral arme gemeenten reageren op de financiële prikkel om meer opvangplaatsen te bieden. De rijke gemeenten kunnen achterover leunen. Zo verandert er niets aan de ongelijke verdeling (waarbij van oudsher de meeste vluchtelingen in Groningen, Friesland en Drenthe worden opgevangen). De kans is zelfs groot dat deze ongelijkheid zal toenemen.

De SP wil een eerlijke verdeling van vluchtelingen tussen arme en rijke gemeenten. Op dit moment vangen de armste 25% van de gemeenten 11.000 vluchtelingen op, terwijl de rijkste 25% slechts 3.300 vluchtelingen opvangen. Door vluchtelingen te verdelen naar de draagkracht van gemeenten, komt er werkelijk een eerlijke verdeling. Niet alleen in Pekela, maar ook in Bloemendaal.

In maart zijn de verkiezingen voor de provinciale staten. Als het aan de regering ligt, krijgen provincies een grote rol in de spreidingswet. Maar de voorliggende wet biedt geen oplossing voor de ongelijke verdeling van vluchtelingen. Het draagvlak is minimaal: gemeenten zijn niet blij met alle perverse prikkels. Staatssecretaris Eric van der Burg (VVD) moet terug naar de tekentafel. Laten we zorgen voor een eerlijke verdeling in plaats van een koehandel met vluchtelingen.