Staat de coalitie weer klaar om Hugo's huid te redden?

Misschien denken ze wel: even diep slikken en we zijn van deze politieke brokkenpiloot af.

De Tweede Kamer debatteert morgen over de ‘mondkapjesdeal’ die het ministerie van Volksgezondheid twee jaar terug sloot met Sywert van Lienden. Onverwacht heeft Hugo de Jonge, destijds minister op dat departement, laten weten dat hij aan het debat wil deelnemen. Eerder weigerde hij nog in te stemmen met zijn aanwezigheid, en de coalitiepartijen steunden hem daarin. De Jonge is geen minister van Volksgezondheid meer (hij ‘doet’ nu Volkshuisvesting). Zijn tegenwoordigheid bij de beraadslagingen zou daarom ‘staatsrechtelijk onzuiver’ zijn. De juistheid van die redenering is bevestigd door diverse deskundigen, zoals hoogleraren staatsrecht.

Inderdaad hebben voormalige bewindslieden in beginsel niets te zoeken bij een debat waarin hun vroegere bezigheden ter sprake komen. De Jonge zou nooit zijn uitgenodigd als hij de politiek verlaten had. Anderzijds kun je je afvragen wat een Kamerdebat met de huidige volksgezondheidsminister Conny Helder voor zin heeft. Zij was in 2020, toen de mondkapjesdeal speelde, helemaal niet politiek actief en heeft niets met deze affaire te maken.

Bovendien staat het inhoudelijk functioneren van De Jonge in het Kamerdebat van morgen niet ter discussie. De CDA’er was – in elk geval formeel – niet verantwoordelijk voor de peperdure aanschaf van de later zo ondeugdelijk bevonden beschermingsmiddelen. Die taak behoorde toe aan zijn toenmalige collega Martin van Rijn, een PvdA’er. De Kamer heeft alleen belangstelling voor De Jonge omdat die eerder met klem ontkend heeft betrokken te zijn geweest bij de mondkapjesdeal, terwijl uit onthullingen van de Volkskrant iets heel anders blijkt. Volgens deze krant heeft De Jonge zich destijds wel degelijk ingespannen om het departement zaken te laten doen met zijn (toenmalige) partijgenoot Van Lienden. De Jonge ontkent dat bericht – gebaseerd op app-verkeer – weliswaar, maar hij zei niet wat er dan precies niet aan deugde. In het debat van morgen, waarvoor hij zich zo plotsklaps alsnog aandiende, wil hij duidelijk maken wat er dan wel aan de hand was en ‘de context’ nader toelichten.

Waarom is De Jonge plotseling van standpunt veranderd? Misschien heeft hij een seintje gekregen van de coalitiepartners dat hij toch maar beter wel kan gaan. De beschuldigingen aan hem gaan immers maar door. Maandagavond werd bekend dat hij tijdens zijn ministerschap van Volksgezondheid gebruik heeft gemaakt van zijn persoonlijke e-mailadres, hoewel hem dat met klem was ontraden. Belangrijke en hoogst vertrouwelijke informatie kan daardoor namelijk makkelijker in onbevoegde handen vallen. Ze kan ook sneller verloren gaan, waardoor bijvoorbeeld de Kamer geen goed beeld meer zou kunnen krijgen van het kabinetsbeleid tijdens de coronapandemie.

Uiteraard liet De Jonge gisteren nog haastig weten dat hij het gebruik van zijn zakelijke e-mail ‘gebruiksonvriendelijk’ vindt en dat hij daarom maar terugviel op zijn privéaccount. Of dit veel indruk maakt op de Kamer valt af te wachten. De oppositie is er in ieder geval niet over te spreken.

De Jonge staat morgen dan ook een vervelend debat te wachten. Sommige oppositiepartijen lijken van zins een motie van wantrouwen tegen hem in te dienen. Of die zou worden aangenomen is onduidelijk. Dat kan alleen als een of meer regeringspartijen er zich bij aansluiten. Mijn inschatting is dat dat niet zal gebeuren. De coalitie heeft niets te winnen bij aftredende bewindslieden. 

Maar wie weet krijgen de regeringspartijen er ook een beetje genoeg van om Hugo’s huid te moeten redden. Misschien denken ze wel: even diep slikken en we zijn van deze politieke brokkenpiloot af. Ik vermoed dat er zelfs CDA’ers zijn die dat geen ontoelaatbare gedachte zullen vinden.