Stem voor Stabiliteit of voor de 1%

Op Sijthoffs haringparty werd het initiatief Stem voor Stabiliteit gelanceerd: een club van mediamagnaten en reclamebazen – Willem Sijthoff (Sijthoff Media), Simon Neefjes (ex-TBWA\NEBOKO), David Snellenberg (bureau Dawn) en Ralph Wisbrun (Lucas Bols) – die samen miljoenen willen inzetten om VVD, CDA en D66 het Torentje in te duwen. Hun mantra is voorspelbaar: “Nederland lijdt onder instabiliteit” en “de waarheid ligt in het midden.” Maar het midden van deze heren blijkt verdacht veel te lijken op de champagnebar van Capital C, waar ze al formerend borrelen voordat de kiezer überhaupt naar de stembus gaat.

Intussen liet econoom Simon Toussaint zien eerder dit jaar zien, dat de rijkste 1 procent in Nederland niet 23, maar bijna 30 procent van al het vermogen bezit. De rijkste 0,1 procent heeft 16 procent in handen, terwijl de rijkste 10 procent samen 56 procent van het totale vermogen bezit. Het vermogen van families als de Van Eerds (Jumbo), de Heinekens (bierimperium) en de Brenninkmeijers (C&A) blijkt nog veel groter dan de boekwaarden waarop het CBS rekent, doordat kapitaal vaak verscholen zit in stichtingen, trustconstructies en brievenbusfirma’s in belastingparadijzen zoals Luxemburg en de Kanaaleilanden.

“Het midden” dat Sijthoff c.s. zo heilig verklaren is geen neutraal terrein, maar een zorgvuldig opgetrokken façade van redelijkheid die de privileges van dit kapitaal beschermt. Het is dezelfde ideologische constructie als Tony Blairs ‘Third Way’ en het Nederlandse ‘Paars’ in de jaren ’90: een gematigd masker voor neoliberale roofbouw. Achter de retoriek van ‘evenwicht’ en ‘voorspelbaarheid’ gaat niets minder schuil dan de systematische neutralisering van progressieve krachten.

Die strategie is niet nieuw. In de jaren tachtig en negentig speelden bedrijven als Shell en AkzoNobel al een sleutelrol in het gladstrijken van politieke tegenstellingen onder het mom van ‘verantwoord ondernemerschap’. Het Akkoord van Wassenaar (1982), zogenaamd bedoeld om loonmatiging en werkgelegenheid in balans te brengen, werd het startschot voor decennia van afbraak van sociale zekerheid en vakbondsrechten – allemaal in naam van stabiliteit. Wat we nu zien bij Stem voor Stabiliteit is de nieuwste versie van datzelfde script: elites die ‘voorspelbaarheid’ beloven, terwijl ze hun greep op de politiek verstevigen.

Terwijl vermogen beter rendeert dan arbeid en belasting op kapitaal extreem laag blijft, zetten reclamebureaus als Burson Cohn & Wolfe campagnes in om die status quo te beschermen. Ze verkopen “stabiliteit” als façade, maar kopen feitelijk politieke macht voor agrobedrijven en vastgoedmagnaten.

De fossiele lobby haakt hier gretig bij aan. Shell, Tata Steel en FrieslandCampina oefenen dagelijks druk uit op Den Haag om klimaatregels af te zwakken of uit te stellen, vaak achter de schermen via VNO‑NCW en BusinessEurope – brancheorganisaties waar Shell, volgens eigen zeggen, structureel invloed uitoefent op klimaat- en energiebeleid. In Brussel maakt BusinessEurope – met Nederlandse bedrijven in de gelederen – zich hard voor de bescherming van vervuilende industrieën onder het mom van ‘economische stabiliteit’, terwijl deze multinationals jaarlijks miljarden aan dividenden uitkeren en belasting ontwijken.

Dit is geen incident. René Moos (Basic-Fit) doneerde €100.000 aan de VVD en zag goedkope sportfaciliteiten verdwijnen, terwijl btw-tarieven laag bleven. Frank van Gool (Otto Workforce) gaf €200.000 via een stichting en werd prompt ‘onafhankelijk expert’ in een migratiedebat. Cor van Zadelhoff haalde €1,2 miljoen op voor de VVD; daarna werd de huursector versoepeld en de verhuurdersheffing afgeschaft — miljarden voor vastgoedinvesteerders. Transparantie is fictie: geld verdwijnt via stichtingen, BV’s en ‘vriendenkringen’, terwijl de façade van democratie standhoudt voor het stemvee.

Intussen werken mainstream media mee aan deze illusie van evenwicht. Talkshows presenteren ‘middenstemmen’ als redelijkheid en schetsen klimaatactivisten als hysterisch. NRC plaatst de boodschappen van Stem voor Stabiliteit kritiekloos als ‘politieke analyse’, alsof het om onafhankelijke burgerbewegingen gaat in plaats van gecoördineerde elitecampagnes.

Dat Rob Jetten ineens geen “klimaatdrammer” meer wil zijn, is geen toeval. In 2021 pompte techmiljardair Steven Schuurman nog €1 miljoen in D66 om de klimaatcrisis op de agenda te krijgen en de trui met klimaatdrammer ging aan. In 2023 was dat al teruggebracht tot €100.000 en verdween de trui in de kast. Mogelijk omdat er te weinig terechtkwam van de ambitieuze plannen en in 2025 hebben we nog niet de geldzak horen rinkelen bij Schuurman voor D66, maar misschien worden we nog verrast.

Tot nu was Volt Europa de gelukkige, die in 2023 750.000 euro mocht ontvangen van Schuurman via The Dreamery Foundation. In deze tussentijd schoof Jetten met zijn partij naar het midden en ruilde klimaatrechtvaardigheid in voor bouwhelmen, asfalt en asielquota. Nu Schuurman de geldkraan dichtgedraaid lijkt te hebben, vullen reclamebureaus als Burson Cohn & Wolfe en lobbyclubs als Stem voor Stabiliteit het gat met miljoenen om VVD, CDA en D66 het Torentje in te duwen. Hun “stabiliteit” is niets meer dan champagne voor de bovenklasse en schrootprijzen voor de rest.

Dit patroon beperkt zich niet tot Nederland. Internationale ‘dark money’-netwerken zoals DonorsTrust in de VS en VK laten zien hoe elites schimmige constructies gebruiken om verkiezingen te beïnvloeden, terwijl ze zich voordoen als apolitieke filantropen. Stem voor Stabiliteit is onderdeel van diezelfde globalisering van kapitaal en lobby: champagne voor de happy few, kruimels voor de rest.

Ook het CDA laat zich graag stabiliseren met champagne en cash. Toen Hugo de Jonge nog lijsttrekker was, hielden ‘grote funders’ de geldkraan dicht. Pas na Wopkes coup vloeiden de miljoenen: Hans van der Wind doneerde €1,2 miljoen in 2021 en kreeg prompt een amendement dat zijn schoolleidersbedrijf bevoordeelde. Andere CDA-donateurs zagen belastingcadeautjes, mkb-prikkels en lagere loonkosten in het programma gefietst. Dit is geen rentmeesterschap, dit is politiek als verdienmodel voor vastgoedfamilies, agrobaronnen en schoolboekmiljonairs.

Hoewel het een ander initiatief is, heeft deze Haring Partij veel overlap met Voor ons Nederland van VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff en campagnemedewerkers als Bas Erlings en Mark Thiessen. Zij profileert zich als “de stem van de milde meerderheid” en positioneert zich als tegenwicht tegen populisme. Ze beweren géén partij te zijn, maar een actiegroep die “vooruit wil duwen” met oplossingen in plaats van alleen discussie. Binnen een dag na de lancering van VON meldden zich duizenden leden en werden al donaties gedaan. Volgens Doppen van BNR klinkt het als een “VVD in gewetensnood”, mede omdat grote sponsors als Otto Work Force — actief in arbeidsmigratie — steun blijken te verlenen, wat hun onafhankelijkheid mogelijk beperkt.

Daarbij schuwt Stem voor Stabiliteit grove framing niet. In hun manifest waarschuwen de initiatiefnemers dat kiezers zich „niet moeten laten gijzelen door de extreme partijen rechts en links”. GroenLinks-PvdA en de PVV in één adem wegzetten als “extremen” klinkt stoer, maar verhult een ongemakkelijke waarheid: dat de Quote 500 regelmatig rijker is geworden over de rug van de achterban van GroenLinks-PvdA. Terwijl arbeiders en huurders werden uitgeknepen, zagen vastgoedfamilies, bierdynastieën en supermarktimperiums hun vermogen exponentieel groeien. Precies diezelfde elite wil nu kiezers verleiden tot een “stabiel midden” dat verdacht veel op hun eigen bankrekening lijkt.

De schijnbare neutraliteit van dit ‘midden’ is een list die klassenongelijkheid in stand houdt. Jongeren met flexcontracten, huurders die verdrongen worden uit steden en werkenden die afhankelijk zijn van voedselbanken betalen de prijs voor het dividend van aandeelhouders en de winstmarges van agrobedrijven.

De hypocrisie wordt nog pijnlijker zichtbaar in het buitenlandbeleid. Initiatiefnemer Simon Neefjes noemde in NRC de motie‑Piri (over het stopzetten van steun voor Israëls Iron Dome‑luchtafweer) als voorbeeld van linkse onredelijkheid: “De motie‑Piri wordt niet gewaardeerd door mensen in het midden.” Maar wat dat midden níet benoemt, is dat Nederland intussen zelf Israëlische wapens koopt. Defensie vuurde deze week zestien raketten van Elbit Systems af vanaf de Afsluitdijk, een systeem dat nota bene geselecteerd werd boven Amerikaanse alternatieven.

Hetzelfde politieke midden dat zogenaamd stabiliteit wil, financiert zo indirect een wapenindustrie die onder vuur ligt wegens mensenrechtenschendingen in Gaza. “Stabiliteit” blijkt in de praktijk vooral stabiliteit voor de internationale wapenhandel en de elite.

Het is precies hier dat GroenLinks/PvdA kan laten zien wat het betekent om volkspartij te zijn. Waar Pieter Omtzigt faalde om corruptie te bestrijden en NSC intussen vooral een sluitpost is voor rechts beleid, kunnen zij zich voluit profileren als beweging die de elite uitdaagt. Ze staan aan de kant van de 150.000 burgers die een rode lijn trokken tegen Israëls mensenrechtenschendingen en genocide, terwijl VVD en D66 vrolijk doorgaan met investeringen in het wapenapparaat van Tel Aviv.

Zoals ik eerder schreef over Gerdi Verbeet – die de PvdA verliet toen vergroening ineens geen abstract ideaal meer was maar een concreet politiek project:

“Echte vergroening betekent confrontatie met kapitaal. Niet praten over klimaat, maar de markten breken die het verwoesten. Geen greenwashing, maar verantwoordelijkheid eisen. Daar hoort strijd bij. Echte, groene, linkse strijd. Geen nostalgie verpakt als nuance, maar samen vooruit.”

De elite vreest niets zozeer als een partij die niet louter praat over duurzaamheid, maar daadwerkelijk de privileges van de fossiele lobby en vastgoedmagnaten durft te breken. En precies daarom zetten Sijthoff en co. nu alles op alles om “het midden” te bewaken.

Het zijn niet de arbeiders, huurders of jongeren die profiteren van dit zogenaamde evenwicht; het zijn de aandeelhouders, lobbyisten en commissarissen die in achterkamers afspraken maken over wie wat mag houden en wie kan stikken. Terwijl Stem voor Stabiliteit champagne schenkt op de Afsluitdijk en de frames van de macht keurig doorgeeft, staat een hele generatie op met lege portemonnees en verbrande toekomstperspectieven.

GroenLinks/PvdA kan precies daarom niet de zoveelste keurige bestuurspartij worden die mee borrelt op Sijthoffs haringparty. Zij moeten de partij zijn die de bubbel doorprikt en weigert “redelijkheid” te verwarren met het verder uitmelken van de werkende klasse. Echte stabiliteit ontstaat pas wanneer het privilege wordt gesloopt dat deze kliek op de been houdt. Het is tijd om eindelijk te eisen dat particulier geld uit de politiek verdwijnt. Verbied donaties van bedrijven en miljonairs via de Wet financiering politieke partijen en organiseer partijfinanciering via de belasting. En als we dan toch eindelijk durven schoon schip te maken, verplicht dat partijen leden hebben.

Daarom: geen buiging voor macht, geen knieval voor de façade van redelijkheid. Breek het systeem open. Verbrand de façade en vecht terug. Niet alleen in het parlement, maar ook op straat, in de wijk, op de werkvloer. Voor echte, groene, linkse strijd.