Stop met deze levensgevaarlijke haat

Sommige woorden snijden dwars door je heen. “Links hoerenkind.” Angela de Jong schreef er vandaag over in het AD, en ze had gelijk: dit zou voor iedereen de druppel moeten zijn.

Niet alleen voor Frans Timmermans of voor de PvdA, maar voor iedereen die nog gelooft dat politiek een plek moet zijn waar verschil van mening niet tot ontmenselijking leidt.

Want dit gaat niet meer over stevige debatten of scherpe satire. Dit gaat over haat. Over het langzaam afbrokkelen van fatsoen. Over een samenleving waarin woorden geen grenzen meer kennen, en waarin vernedering de nieuwe vorm van vermaak lijkt te zijn geworden.

Wie in de politiek of de media werkt, weet hoe snel de toon is verhard. Hoe bedreigingen, insinuaties en complottheorieën zich als olievlekken verspreiden. Hoe mensen worden gereduceerd tot karikaturen: de “linkse elite”, de “globalisten”, de “landverraders”. Woorden die ooit uit de marges kwamen, klinken inmiddels gewoon op markten, verjaardagen en talkshowtafels.

Het is verleidelijk om het weg te lachen, om te zeggen: “het hoort erbij”. Maar dat is precies het probleem. Door te zwijgen hebben we de grens steeds een stukje verder opgeschoven. Door te relativeren, hebben we de haat genormaliseerd. En wie zwijgt, kiest.

Het is niet de eerste keer dat we deze waarschuwing horen. Journalisten, burgemeesters en wetenschappers slaan al jaren alarm. De bedreigingen nemen toe. Politici krijgen beveiliging, journalisten durven zich niet meer vrijuit te uiten. En toch lijken we collectief afgestompt. Alsof we pas wakker worden als er wéér iets onherstelbaars is gebeurd.

Angela de Jong schreef dat woorden ertoe doen — en ze heeft gelijk. Taal is nooit onschuldig. Taal vormt de toon van een samenleving. Wie ontmenselijkt, maakt de stap naar geweld kleiner. Wie anderen systematisch wegzet als minderwaardig, legt de voedingsbodem voor haat.

Daarom is het tijd voor een collectieve grens. Niet een wet of een commissie, maar een moreel kompas. Dat begint bij hoe we zelf praten, reageren en schrijven. Het vraagt moed van redactiechefs en omroepen om het haatframe niet nog eens te versterken voor clicks of kijkcijfers. Het vraagt leiderschap van politici om hun achterban niet aan te moedigen tot woede, maar tot waardigheid.
En het vraagt van ons allemaal dat we haat niet langer wegwuiven als “deel van het debat”.

Het verschil tussen democratie en barbarij is dunner dan we denken. Democratie houdt alleen stand als mensen elkaar in de ogen kunnen blijven kijken, ook als ze het hartgrondig oneens zijn. Dat is geen zwakte, dat is beschaving.

Het begint met taal. Met respect. Met de simpele keuze om niet mee te doen aan vernedering.

Angela de Jong heeft het goed verwoord: dit zou de druppel moeten zijn. Niet omdat het om Timmermans gaat, maar omdat het om óns gaat. Om het land dat we willen zijn.