Straks zijn we allemaal terroristen

Het verbod op Palestine Action is meer dan een aanval op één organisatie.

Met een joekel van een meerderheid van 385 tegen 26 stemmen heeft het Britse parlement begin deze maand Palestine Action gebombardeerd tot terroristische organisatie. De protestgroep die gewapend met verf aandacht vraagt voor de genocide in Gaza staat plots in een rijtje met Al-Qaeda, ISIS, National Action en de Atomwaffen Division. Het toevoegen van Palestine Action aan deze lijst van verboden groeperingen vormt een gevaarlijk precedent voor democratische rechten in het Verenigd Koninkrijk en heel Europa.

Om te beginnen een kleine uitleg over wat Palestine Action (PA) nu eigenlijk is. Het gaat hier om een pro-Palestijnse organisatie die sinds 2020 acties onderneemt tegen wapenfabrikanten die betrokken zijn bij de Israëlische oorlogsindustrie. PA’s voornaamste doelwit is het Israëlische wapenbedrijf Elbit Systems, dat met behulp van fabrieken in het VK wapens produceert die worden gebruikt om de bevolking van Gaza uit te roeien en om de Westelijke Jordaanoever volledig in handen te krijgen. PA voert actie door middel van protesten, maar ook door het bezetten van panden en vandalisme, zoals onlangs het bekladden van militaire vliegtuigen.

Hoewel de acties soms leiden tot arrestaties, is het cruciaal om te benadrukken dat Palestine Action nooit geweld tegen personen heeft gebruikt. Hun acties richten zich uitsluitend op eigendom en infrastructuur van bedrijven die zij beschouwen als medeplichtig aan de door Israël gepleegde genocide. Zijn de acties hinderlijk? Zeker, en dat is precies de bedoeling. Maar terrorisme? Hou toch op. De door PA gehanteerde tactieken zijn allen vormen van burgerlijke ongehoorzaamheid met een hele lange democratische traditie.

Een gevaarlijke definitie van terreur
De basis voor het nu ingestelde verbod ligt in Section 3 van de Britse Terrorism Act 2000, die organisaties kan verbieden als zij "betrokken zijn bij terrorisme". Deze wet bevat een notoir brede definitie van terrorisme die al jarenlang door mensenrechtenorganisaties wordt bekritiseerd. Amnesty International heeft eerder deze week nog gewaarschuwd dat het gebruik van antiterrorismewetgeving tegen een overduidelijke protestgroep "een flagrant misbruik is van waarvoor zij werd gecreëerd". Ook spreekt Amnesty van een ongekende juridische overschrijding".

De definitie in de Terrorism Act gaat namelijk veel verder dan internationale vergelijkbare wetgeving, met uitzondering van die in de Verenigde Staten. Het stelt de regering in staat om buitenproportionele ingrepen te plegen, precies wat nu gebeurt met Palestine Action. Deze veel te ruime interpretatie van wat terrorisme behelst, bedreigt fundamentele democratische principes waaronder het recht op vreedzaam protest.

Internationale veroordeling
De beslissing van het Britse parlement heeft wereldwijd voor verontwaardiging gezorgd bij mensenrechtenorganisaties. Experts van de Verenigde Naties hebben het Verenigd Koninkrijk dringend opgeroepen om de terrorismewetgeving niet in te zetten tegen Palestine Action. "We zijn bezorgd over het ongerechtvaardigde labelen van een politieke protestbeweging als 'terroristisch'", aldus de VN.

De internationale reacties benadrukken dat het verbod niet alleen een Britse aangelegenheid is, maar een test case voor hoe democratische landen omgaan met ongemakkelijke maar legitieme protesten. Het verbod zet een precedent dat andere landen mogelijk zullen volgen, met verstrekkende gevolgen voor activisme wereldwijd.

Een van de meest verontrustende aspecten van deze beslissing is dat het Verenigd Koninkrijk al ruimschoots over bestaande strafwetten beschikt om met de acties van Palestine Action om te gaan. Eigendomsschade, inbraak en verstoring van de openbare orde zijn allemaal strafbaar onder het gewone strafrecht, vergezeld van broodnodige mensenrechtenbeschermingen.

Terrorismewetgeving verleent autoriteiten echter enorme bevoegdheden om mensen te arresteren en voor onbepaalde tijd vast te houden, om de vrije meningsuiting en berichtgeving te onderdrukken, om surveillance uit te voeren en andere maatregelen te nemen die in normale omstandigheden nooit zouden worden toegestaan. Het gebruik van deze bevoegdheden tegen vreedzame demonstranten ondermijnt de rechtsstaat en zet de deur open voor verder misbruik.

Bedreiging van de vrije meningsuiting
Het verbod heeft zoals gezegd verstrekkende gevolgen voor de vrijheid van meningsuiting. Het is nu een strafbaar feit om lid te zijn van Palestine Action, of om zelfs maar steun te betuigen of de organisatie te "verheerlijken". Afgelopen weekend werden nog mensen opgepakt omdat ze protestborden bij zich droegen met daarop de naam van de actiegroep. De terroristen in kwestie? Laten we ze met een wat oneerbiedige term ‘oude vrouwtjes’ noemen, dan weet je met wat een staatsgevaarlijke sujetten je te maken hebt.

In een tijd waarin tienduizenden burgers in Gaza zijn gedood door de Israëlische agressie en internationale rechtbanken onderzoeken of er sprake is van genocide (let wel: genocide-experts zijn het hier allang over eens), is het moreel verwerpelijk om mensen te criminaliseren die vreedzaam protesteren tegen wat zij zien als betrokkenheid bij deze misdaden tegen de menselijiheid. Ook andere activisten die zich inzetten voor het lot van de Palestijnen zullen zich moeten afvragen of zij de volgende zijn die in het terrorismehokje worden geduwd.

Verkeerde prioriteiten
Het misschien wel meest verontrustende aspect van dit hele gebeuren zijn de volstrekt verkeerde prioriteiten van de Britse overheid. In plaats van draconische maatregelen te nemen tegen vreedzame demonstranten, zou de regering onmiddellijk en ondubbelzinnig actie moeten ondernemen om een einde te maken aan de Israëlische volkerenmoord in Gaza, en om elke vorm van Britse medeplichtigheid daaraan te beëindigen.

Het feit dat de Britse regering meer tijd en energie steekt in het onderdrukken van vreedzame protesten dan in het aanpakken van misdaden in Gaza toont het totale gebrek aan een fundamenteel moreel kompas. Palestine Action bestaat omdat de wapenleveringen aan Israël vanuit het VK een reëel probleem zijn. Het verbieden van de boodschapper lost dat probleem niet op.

Gevaarlijk precedent
Het verbod vestigt een gevaarlijk precedent voor alle vormen van directe actie en burgerlijke ongehoorzaamheid. Als een regering onwelgevallige protesten simpelweg kan bestempelen als terrorisme, waar eindigt dat dan? Klimaatactivisten die oliepijpleidingen blokkeren? Dierenrechtenactivisten die laboratoria bezetten? Vakbonden die staken?

In Nederland zal men verlekkerd naar deze Britse ontwikkelingen kijken. De VVD heeft al aangekondigd dat ook zij het demonstratierecht drastisch willen inperken. In januari 2025 presenteerde VVD-rechtsbuiten Ingrid Michon voorstellen om "het blokkeren of verstoren van de vitale infrastructuur op zichzelf strafbaar" te maken. Dit zou dan bijvoorbeeld gelden voor het blokkeren van snelwegen, maar ook van sluizen of het binnendringen van vliegvelden. De partij die de D in de naam beter kan vervangen door Demagogie motiveerde dit door te stellen dat demonstraties “te vaak uit de hand lopen" en dat het volgens hen niet gaat om demonstranten “maar delinquenten".

Deze retoriek toont opmerkelijke gelijkenissen met de Britse aanpak. Ook daar wordt onderscheid gemaakt tussen wat zij als "legitieme" demonstranten beschouwen en zogenaamde delinquenten of in dit geval "terroristen". Het Britse precedent biedt Nederlandse politici een kant en klare blauwdruk om vreedzame maar ongemakkelijke protesten (nogmaals, dat is de bedoeling) te criminaliseren onder het mom van het bewaken van de openbare orde en veiligheid.

Waar de VVD voorheen vooral reageerde op specifieke acties van klimaatactivisten, zoals het verontwaardigd stampvoeten dat klimaatactivisten die Schiphol binnendrongen niet werden vervolgd, lijkt de partij nu een structurele aanpak na te streven waarbij onwelgevallige vormen van protest bij voorbaat worden verboden. Een fundamentele verschuiving van repressie achteraf naar preventieve criminalisering. Als VVD-tussenpaus Yesilgöz al een schietschijf plakt op een zanger die om legitieme redenen een optreden staakt, wat heeft ze dan in petto voor activisten?

De geschiedenis toont ons dat sociale vooruitgang vrijwel altijd is gerealiseerd door mensen die bereid waren wetten te overtreden voor een hoger doel. Van de suffragettes tot de burgerrechtenbeweging, van de anti-Apartheidsprotesten tot de LHBTQ+-beweging; burgerlijke ongehoorzaamheid is een essentieel onderdeel van een democratie.

Het verbod op Palestine Action is meer dan een aanval op één organisatie. Het is een aanval op de democratische rechten en vrijheden die de basis vormen van een vrije samenleving. Door vreedzame demonstranten te bestempelen als terroristen, ondermijnt de Britse overheid niet alleen zijn eigen democratische waarden, maar zet ook een gevaarlijk precedent voor andere landen.

In een tijd waarin democratische instellingen wereldwijd steeds verder onder druk staan, kan de internationale democratische gemeenschap het zich niet veroorloven om stil te blijven bij dit soort fundamentele aanvallen op het recht op protest. Het hele voortbestaan van de democratie hangt af van het recht van burgers om te protesteren tegen onrecht. Zelfs, of misschien juist vooral, wanneer dat protest ongemakkelijk is voor degenen aan de macht.