Supermarkten blijven voedingsbron voor ongezond leven, zelfregulering werkt niet

Supermarkten stimuleren hun klanten nog steeds te veel in ongezond eetgedrag en doen te weinig om het voedingspatroon te veranderen. Vooral kinderen zijn doelwit van commerciële campagnes om het te verleiden tot ongezond eten. De handelwijze van de supermarktketens staat haaks op de afspraken in het vier jaar geleden afgesloten Nationaal Preventieakkoord. Daarin beloofden de bedrijven hun leven te beteren en de gezondheid van hun klanten te stimuleren. Het resultaat is dat ongezonde producten nog altijd de boventoon voeren in de aanbiedingen, het assortiment en de inrichting van supermarkten. Dat constateert de stichting Questionmark, een onafhankelijke denktank die wil bijdragen aan een gezond, duurzaam, rechtvaardig en diervriendelijk voedselsysteem.

Questionmark heeft de Superlijst Gezondheid 2022 opgesteld waarin staat wat acht Nederlandse supermarkten doen dan wel juist nalaten om consumenten te stimuleren gezond te eten en te drinken. Zelfregulering, de favoriete beleidsmethode van de regering, blijkt ook in dit geval niet te werken. "Het is hoog tijd dat de overheid via wetgeving maatregelen afdwingt. Daarom wordt het rapport vanmiddag aangeboden aan de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Maarten van Ooijen," verklaart de organisatie.

Sinds de vorige meting in 2020 zijn er weinig verbeteringen doorgevoerd:

• Geen van de onderzochte supermarkten, behalve Lidl, maken zichtbaar of ze voldoen aan de afspraken uit het Nationaal Preventieakkoord;
• In alle reclamefolders valt net als in 2020 nog altijd ruim 80% van de producten buiten de Schijf van Vijf; 
• Vrijwel alle supermarkten, op Dirk na, verleiden hun klanten tot ongezonde keuzes bij de kassa. Vaak zijn die ongezonde producten specifiek gericht op kinderen;
• Nog steeds worden zoete kinderdrankjes vaak gepromoot. Dirk promoot deze producten nog het meest (5 van de 8 folders), gevolgd door Albert Heijn en Aldi (4 van de 8 folders). 

De organisatie meldt verder: "Bij enkele supermarkten is ten opzichte van 2020 voorzichtige vooruitgang te zien. Zo heeft Lidl als enige keten duidelijke doelstellingen geformuleerd op basis van het Preventieakkoord en rapporteert de keten hier ook op. Ekoplaza heeft aanzienlijk meer Schijf van Vijf-producten aangeboden in de folders (van 19 naar 30 procent). Net als in 2020 zijn Ekoplaza en Lidl de aanvoerders van de Superlijst maar staan de andere supermarkten meer op achterstand. Voormalig voorloper Dirk presteert niet slechter dan in 2020, maar heeft weinig verbeterd waar anderen dat wel deden. Coop zakt terug naar de achterblijvers. Albert Heijn blijft als grootste supermarkt van Nederland duidelijk achter in het bevorderen van een gezond eetpatroon."

De Alliantie Voeding voor de Gezonde Generatie (een samenwerking van Hartstichting, DiabetesFonds, MaagLeverDarmStichting en Nierstichting) stelt dat er door de houding van de supermarkten nauwelijks verbetering wordt geboekt op het gebied van consumptiegedrag.

Het AD meldt

Albert Heijn laat weten zich niet te herkennen in ‘alle resultaten’. ,,We doen ontzettend veel op het gebied van gezondheid en we zien dat een aantal initiatieven niet is meegenomen in het onderzoek’’, aldus een woordvoerder. Ze wijst onder meer op de app Mijn Leefstijlcoach, gezonde Allerhande-recepten en op hulp om tijdens het online boodschappen gezonde keuzes te maken. ,,We verminderen zout, suiker en verzadigd vet en breiden het assortiment continu uit met producten die bijdragen aan een gezonder voedingspatroon door bijvoorbeeld de hoeveelheid vezels te verhogen. Bovendien richt het onderzoek zich op de fysieke winkelvloer, terwijl klanten steeds meer online boodschappen doen. Hierdoor geeft het geen totaalbeeld, wat wij betreuren.’’