Tijd voor harde linkse eisen

De afgelopen maanden vonden in een hele reeks sectoren acties voor een betere cao plaats. De afschaffing van de dividendbelasting bleek geen 1,4, maar misschien wel 2 miljard te gaan kosten. Met het nieuwe politieke seizoen voor de deur staat links voor de vraag hoe we dit kabinet kunnen stoppen en echte verbeteringen afdwingen.

Er is terecht veel woede over dit kabinet van het kapitaal, dat miljarden uitdeelt aan multinationals en buitenlandse aandeelhouders, maar ondertussen door blijft gaan met het afbreken van onze rechten en sociale voorzieningen. Zo staat verdere verslechtering van onze pensioenen en meer flexibilisering nog op de agenda.

De woede is met name groot, omdat de loonontwikkeling van werkenden al decennia zo goed als stil staat. De economische groei kwam ten goede aan een kleine groep rijken, niet aan werkende mensen. CBS-cijfers laten zien dat alleen de tien procent met de hoogste inkomens er sinds het jaar 2000 noemenswaardig op vooruit is gegaan.

De afgelopen jaren klinkt de roep om hogere lonen steeds luider, maar werkgevers houden de hand op de knip. Vakbondsacties voor betere cao’s stuiten op fel verzet van de bazen: op verschillende plaatsen worden stakingsbrekers ingezet, wordt geprobeerd de vakbonden buitenspel te zetten en worden vakbondsleden geïntimideerd.

Er is dit jaar hard gevochten voor betere cao’s, maar het netto-effect hiervan is zeer gering. De centrale looneis van 3,5 procent die de FNV stelde was al veel te laag. In nieuwe cao’s komt de loonstijging uit op gemiddeld 2,3 procent.

Dat is wel meer dan eerdere jaren, maar ondertussen loopt de inflatie op naar 2,1 procent. Netto komt de gemiddelde loonsverhoging dus neer op twee tiende procent. Tegelijk gaat het lage btw-tarief straks wel drie procent omhoog.

Daarbij groeien de problemen op onder andere het vlak van huisvesting, vooral voor jongeren. Zij hebben vaak moeite om een hypotheek te krijgen door een hoge studieschuld. Sociale huurwoningen zijn – voor wie ervoor in aanmerking komt – zeer schaars. En huurwoningen in de vrije sector zijn zo goed als onbetaalbaar voor wie geen hoog inkomen heeft.

Loondispensatie Het kabinet is niet van plan om de trend naar beneden te keren, maar wil deze juist verder doorzetten. Zo wil het kabinet loondispensatie invoeren voor mensen met een arbeidsbeperking. Dat wil zeggen dat deze groep mensen straks onder het minimumloon betaald gaat worden. Zogenaamd om de ‘participatiegraad’ van arbeidsbeperkten te verhogen, nadat het vorige kabinet de sociale werkplaatsen effectief heeft wegbezuinigd.

In het Sociaal Akkoord van 2013 hebben werkgevers toegezegd 125.000 mensen met een beperking in dienst te nemen. In ruil daarvoor ging de FNV akkoord met de versoepeling van het ontslagrecht en de afbraak van de WW. Werkgevers kregen wat ze wilden, maar hielden zich vervolgens niet aan hun beloften.

Dit nieuwe plan beloont hen hiervoor en legt de rekening neer bij mensen met een arbeidsbeperking.

Volgens het CPB, dat meestal voorstander is van neoliberaal beleid, zal het plan mensen met een arbeidsbeperking niet aan een baan helpen. Maar het is de vraag of dit werkelijk het beoogde doel is. Loondispensatie is namelijk bedoeld om het wettelijk minimumloon te ondermijnen. Het kabinet gebruikt mensen met een arbeidsbeperking om het sociaal minimum verder te verlagen. Ze kiezen een slachtoffer dat zich moeilijk kan verdedigen en straks als zondebok kan worden aangewezen.

Woede Er is geen gebrek aan woede over het kabinetsbeleid en het gegraai door de rijken. Maar de vraag is hoe die woede vertaald kan worden in effectief verzet. Eind augustus hield de SP een bijeenkomst tegen loondispensatie, waarbij onder andere ook de actiegroep Wij Staan Op en de PvdA vertegenwoordigd waren. Het is uitstekend dat parlementair links zich uitspreekt tegen loondispensatie, maar een actietraject om het kabinet te dwingen om dit plan in te trekken lijkt nog niet in zicht.

In een interview op Radio 1 gaf SP-fractieleider Lilian Marijnissen aan dat de inzet is om het CDA en de Christenunie op andere gedachten te brengen. Toen hij werd gevraagd naar een alternatief voor loondispensatie, zei PvdA-leider Lodewijk Asscher dat de staatssecretaris bedrijven moet helpen aan subsidies om zich aan hun woord te houden. Alsof de bazen niet genoeg gesubsidieerd worden.

Ook voor het afdwingen van loonsverhogingen kijken de linkse partijen niet naar onze eigen kracht. Bij Buitenhof zei Marijnissen dat het kabinet werkgevers moet dwingen tot loonsverhogingen. Maar ze gaf eerder zelf aan dat Rutte ‘de loopjongen van het grootkapitaal’ is. En laten we wel wezen: als hoofd van de kapitalistische staat is dat precies zijn taak.

Op deze manier zaait Marijnissen illusies in dit rechtse kabinet en de christelijke coalitiepartners. Daarom horen we ook geen harde eisen, maar holle frasen over ‘fatsoen’, ‘beschaving’ en ‘rechtvaardigheid.’

Om verandering af te dwingen moeten we vertrekken vanuit onze klassebelangen en niet vanuit de Haagse ‘politieke werkelijkheid’. Het minimumloon moet omhoog, niet met enkele procenten, maar zeker met tien procent. De pensioenleeftijd mag niet verder stijgen. Loondispensatie moet zonder meer van tafel. De eis voor een Nationaal Zorgfonds moet terugkomen en er moeten op de kortst mogelijke termijn honderdduizenden betaalbare en duurzame woningen worden bijgebouwd.

Om deze eisen binnen te halen moeten we niet smeken bij dit rechtse kabinet. We hebben massamobilisaties nodig om ze af te dwingen. Nog altijd zijn 1,7 miljoen mensen lid van een vakbond en onder hen groeit het bewustzijn dat we weer in actie moeten komen. Links moet op een principiële manier leiding gaan geven aan dat sentiment.