Tijdens de lange zomervakantie groeit de zomerkloof van ongelijkheid onder kinderen

Voor veel kinderen is de zomervakantie een tijd van ontspanning, plezier en ontdekking. Maar voor een groeiende groep kinderen in Nederland betekenen diezelfde zes weken vooral: stilstand. Geen dagjes weg. Geen kamp. Geen museum, sport, natuur of ritme. Gewoon: thuiszitten. Vaak in een druk huishouden, zonder plek om je terug te trekken, in een buurt waar weinig tot niets te doen is. En ondertussen groeit het verschil. Niet alleen in wat kinderen meemaken, maar ook in hun leerontwikkeling, zelfvertrouwen en toekomstkansen. Niet door gebrek aan betrokkenheid van ouders, maar simpelweg aan het feit dat de weg naar de beschikbare ondersteuning vaak niet wordt gevonden — ook al is die er volop.

Als SKB Nederland zijnde – een samenwerkingsverband van 26 maatschappelijke organisaties die zich inzetten voor kansengelijkheid en burgerschapsonderwijs – zien we deze zomerkloof elk jaar groter worden.

De zomerkloof is echt – en voorspelbaar
Onderzoek laat al jaren zien dat verschillen in ontwikkeling juist tijdens de zomervakantie toenemen. Vooral bij kinderen die opgroeien in armoede of kwetsbare thuissituaties. Waar sommige kinderen op reis gaan, sporten of toneelspelen, missen anderen die prikkels. Voor kinderen die al op achterstand staan, is dat een extra klap. Niet door gebrek aan talent of motivatie – maar door een gebrek aan toegang. Toegang tot verrijking, begeleiding, veilige plekken, rolmodellen en betekenisvolle activiteiten. Juist in de zomer wordt die ongelijkheid schrijnend zichtbaar.

Kansengelijkheid begint niet op de eerste schooldag
Er is gelukkig een groeiende aandacht voor kansenongelijkheid, zowel in Den Haag als in de media. Zo werd er onlangs nog een motie aangenomen om de voorgenomen bezuinigingen op de onderwijskansenregeling te heroverwegen. Dat is hoopgevend.

Tegelijkertijd baart de voorjaarsnota zorgen. De voorgestelde bezuinigingen op onderwijskansen – waaronder 400 miljoen euro structureel – bedreigen programma’s die juist voor kwetsbare kinderen het verschil maken. Daarom spreken wij ons als SKB Nederland zijnde uit tegen deze bezuinigingen, net zoals onder andere de AOb, PO-Raad en VO-Raad. Laten we in plaats daarvan investeren in onze kinderen en jongeren.

De SKB partners staan klaar – ook in de zomer
Gelukkig zijn er in heel Nederland organisaties die kinderen wél zien – ook als school gesloten is. Zo worden er, onder meer door partners van het SKB, zomerscholen, vakantiekampen, sport- en cultuurprogramma’s, talentontwikkeling en huiswerkbegeleiding georganiseerd. Vaak met beperkte middelen, maar altijd met grote impact.

Een sterk voorbeeld is de Zomerschool van Stichting voor Kennis en sociale Cohesie (SKC) in Amsterdam. Voor veel jongeren betekent zes weken zomer stilstand in hun taalontwikkeling, met een leerachterstand als gevolg. De Zomerschool biedt een krachtig alternatief: drie weken lang werken ruim honderd jongeren in kleine groepjes aan taal, kunst en cultuur – op school én daarbuiten. Geen gewone lessen, maar een zomer vol groei, plezier en zelfvertrouwen. De afsluiting met diploma maakt voor velen het verschil tussen achterstand en voorsprong.

Deze programma’s bieden wat anders ontbreekt: structuur, inspiratie en het besef dat je ertoe doet. Toch worden ze nog te vaak als “extra” gezien – terwijl ze cruciaal zijn voor kansengelijkheid.

Vraag het aan de kinderen zelf
Wat ons misschien nog wel het meest raakt: hoe weinig kinderen zelf betrokken worden bij dit soort vraagstukken. Als wij met jongeren spreken, horen we keer op keer:

"Ik vind het leuk om mijn vriendinnen van school ook in de vakantie te zien."
- Leerling Zomerschool
"Twee van mijn kinderen hebben 4 jaar lang aan de SKC Zomerschool meegedaan. Eén van hen doet nu mee en mijn jongste doet volgend jaar mee. Ze krijgen door de Zomerschool extra steun, zien nieuwe plekken en ontmoeten leuke kinderen van andere scholen in de buurt!"
- Ouder uit Amsterdam-Noord

Kinderen weten dondersgoed wat ze missen. Wat ze nodig hebben. Waar ze zich buitengesloten voelen. Maar ze worden zelden gehoord als het gaat om beleid dat hen direct raakt. Als we kansengelijkheid serieus nemen, moeten we dus ook luisteren naar hun stem. Kansengelijkheid betekent óók zeggenschap – ook als je nog geen stemrecht hebt.

Tijd voor actie: structureel en samen
Wat we duidelijk willen maken: gelijke kansen ontstaan niet vanzelf. En ze beginnen ook niet pas als op 1 september de schoolbel weer gaat. Kansen ontstaan ook buiten het klaslokaal. Op straat, in het buurthuis, bij de sportclub, op zomerkamp. Kansen vragen om beleid, en om investering in de leefwereld van kinderen – juist in wijken waar die kansen nu ontbreken.

Daarom roepen we het nieuwe kabinet, gemeenten, bedrijven en fondsen op: investeer structureel in de vrije tijd van kinderen. Geef maatschappelijke organisaties en burgerinitiatieven de ruimte en zekerheid om duurzame programma’s te draaien – ook in de zomer. En vraag kinderen zélf: wat heb jij nodig om te groeien?

Zes weken zomervakantie mogen geen zes weken achterstand betekenen. Laten we zorgen dat de komende zomer geen gemiste kans wordt.