Toneelstuk van 2500 jaar terug belicht de asielproblematiek

Marjolein Faber kan er wat van leren.

De leden van van ons kabinet zullen zich stuk voor stuk wel beschouwen als hoeders van de westerse beschaving. In de praktijk voelen zij zich vooral verwant met de donkere, reactionaire en autoritaire zijde daarvan. Met de verlichte kant hebben zij weinig. Daarom is het aan vrijheidslievende Europeanen zoveel mogelijk aandacht te besteden aan die lichtzijde: verblind ze met onze schittering, die duisterlingen.

Een van de alleroudste, misschien wel het oudste toneelstuk uit de klassieke traditie gaat over asielzoekers. De auteur is Ayschilus en de première vond rond 460 voor Christus plaats in Athene. Het moet een spectaculaire voorstelling geweest. Muziek en zang speelden een belangrijke rol. Misschien kan men zelfs beter van een opera spreken. Titel: de Smekelingen, het woord waarmee de oude Grieken asielzoekers aanduidden.

Synopsis: De Danaïden, de vijftig dochters van de Lybische koning Danaos vluchten naar de Griekse stad Argos om aan een gedwongen huwelijk te ontkomen met de vijftig zonen van Danaos' tweelingbroer, koning Aegyptos. Ze schuilen voorlopig in allerlei heiligdommen en vragen koning Pelasgos om bescherming. Die is bang daardoor in een oorlog verzeild te raken. De Danaïden dreigen daarop zich collectief op te hangen. Hij laat het volk van Argos beslissen. Na veel debatten wordt besloetn de Danaïden bescherming te bieden. Er komt een gezant van Aegyptos die uitlevering eist maar dat weigeren de inwoners van Argos. Zij laten de vijftig smekelingen binnen hun muren toe. Einde.

Het stuk is na twee en een half duizend jaaar nog steeds actueel. Niet voor niets werd in 2022 in Theater Mozaïek een gemoderniseerde versie opgevoerd in een vertaling van Hafid Bouazza.

De voorstelling maakte deel uit van de reeks Tegen de macht, vrijdenkers van Amsterdam.

Daar kan Marjolein Faber het mee doen.

Verleden week gaf professor Ineke Sluiter, hoogleraar Griekse taal en letterkunde een prachtig college over de Smekelingen. Zij hield het publiek twee uur lang in haar ban. U ook: https://weblectures.leidenuniv.nl/Mediasite/Play/336db0e7df7b4a108eedd1ab6ecef8631d?

Naschrift: er bestaat een tweede versie van de mythe over de Danaïden die sommigen tegenwoordig als radicaal feministisch zouden aanduiden. Daarin weten ze in Argos toch niet aan het huwelijk met de vijftig zonen van Aegyptos te ontkomen, maar op aanraden van hun vader snijden ze die in de huwelijksnacht hun hoofd af. Op één na, omdat haar echtgenoot haar maagdelijkheid in de huwelijksnacht had gespaard. De Danaïden gaven de hoofden wel een nette begrafenis. In de Tartarus, de Griekse onderwereld werden de Danaïden wel gestraft. Ze moesten ten eeuwigen dage een zeef of een lekke badkuip met water vullen.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin, zeker nu de laatste putten niet dicht blijken. Tevens noem ik de PVV een extreemrechtse partij.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: kunstmatige intelligentie

*Onderschrift afbeelding: Zo zag de kunstschilder  Martin Johan Schmidt (1718-1801) de Danaïden tijdens hun bestraffing in de Tartarus. Bewijs van overheersend patriarchaat? Afbeeldngen over andere scenes uit de mythe zijn nergens te vinden.