Trump, Wilders: namen noemen?

Serieus aandacht geven of mogelijk bijdragen aan het versterken van de positie van een autoritair leider? Aldus in mijn woorden samengevat het dilemma van de hoofdredacteur van de Volkskrant bij het vermelden van de namen van deze leiders (12/7/25). Een lezeres had opgemerkt dat er in de krant teveel Trump te zien en te lezen was. Zij merkt op: ‘Ook in de Volkskrant wordt nu alles aan één man en één naam opgehangen. Hij gedraagt zich wel steeds sterker als dictator, maar als krant hoef je niet mee te gaan in die beeldvorming.’ De hoofdredacteur schrijft dat hier een gevoelige snaar geraakt wordt, vandaar zijn dilemma. 

Interessant. Vooral als we de betrokken tekst van hemzelf tegen het licht houden. In het tekstgedeelte van 311 woorden gebruikt hij acht keer de naam van deze Amerikaan. In het tweede tekstgedeelte van 174 woorden specifiek over Wilders zes keer deze naam.

Onbedoeld maar effectief krijgen de namen van deze politieke leiders de volle aandacht. En daarmee wordt bewerkstelligd dat de betrokken autoritaire leiders in en door de media een persoonlijke status wordt aangemeten die allesoverheersend en indrukwekkend moet overkomen en waarbij hun bedenkelijke boodschappen zelf het gevaar van relativering ondergaat. Zoveel keer de naam noemen getuigt mijns inziens ook van een gebrek aan de nodige verbeeldingskracht om alternatieven te vinden.

Het kan anders waarbij vermeden wordt dat de naam op zich centraal staat. ‘Hem’, ‘hij’ of ‘zijn’ helpt op z’n minst. Ook zoals hierboven aangegeven het benoemen van een nationaliteit of de functie. Een concreet voorbeeld. De laatste zin van de hoofdredactionele tekst luidt: “Voor de balans is het ook goed om te laten zien dat sommige bestuurders (met name wordt bedoeld: burgemeesters, gh) Wilders trotseren.” Het gaat hier om zijn rechts-radicale gedachtegoed en vooral dito optreden, zo blijkt. De naam van de persoon is dan al vijf keer gebruikt. Vandaar mijn alternatief: ‘Voor de balans is het ook goed om te laten zien dat sommige bestuurders zijn rechts-radicale optredens trotseren.’

Mijn suggestie: minder namen, meer duiding graag. De hoofdredacteur verdedigt zich met het feit dat door de komst van de nieuwe president van Amerika een nieuwe wereldorde is gecreëerd. Dit feit rechtvaardigt het veelvuldig gebruik van de naam zelf. Bijna onvermijdelijk, schrijft hij. Bijna, maar nog niet helemaal. Het getuigt van journalistieke vindingrijkheid als ingezet wordt in een minder gebruik van de naam maar meer in het kernachtig duiden van het wezen van het bedenkelijke autoritair leiderschap.

Oefening baart ook hier kunst.