Trumps Republikeinse Partij als een doodscultus

In zijn huidige vorm is de Republikeinse Partij op langere termijn niet levensvatbaar. De achterban vertegenwoordigt een steeds kleinere groep in het electoraat. De volledige overgave van de Republikeinse kiezers aan Trump lijkt de laatste opvlieging van een partij in verval.

In het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden worden de Articles of Impeachment , de beschuldigingen tegen president Trump van machtsmisbruik en belemmering van het onderzoek van het Congres, met grote vaart behandeld. We zitten nog aan het begin van het proces — de Impeachment zelf zal in de Senaat plaatsvinden, — maar nu al is Trumps machtsmisbruik voor iedereen die openstaat voor de feiten duidelijk.

Alles wijst erop dat Trump de Oekraïne afperste. Hij zou door het Congres reeds toegewezen militaire hulp alleen doorlaten als de Oekraïense leider Volodymyr Zelenski op televisie zou verschijnen om Joe Biden, Trumps belangrijkste politieke tegenstrever in de komende presidentsverkiezingen, publiekelijk verdacht te maken van corruptie. Daarmee gebruikte Trump Amerikaans belastinggeld voor persoonlijke politieke doeleinden, het tegenwerken van een directe politieke rivaal.

Als dit puur een juridisch proces zou zijn geweest, dan zouden de feiten die inmiddels boven tafel zijn gekomen over Trumps ambtsmisbruik waarschijnlijk genoeg zijn voor een veroordeling door een onafhankelijke rechter. Maar Impeachment is een politiek instrument, de hoorzittingen zijn een vorm van politiek theater, en de uiteindelijke conclusie zal een politieke conclusie zijn.

De komiek Richard Pryor grapte eens toen hij door zijn echtgenote met een andere vrouw werd betrapt: “Who are you going to believe, me or your lying eyes?” Vooralsnog lijken Republikeinse kiezers eerder Trump te geloven dan de belastende bewijzen die in de hoorzittingen voor iedereen duidelijk te aanschouwen waren.

De rol die de media en de echokamers van het internet hierbij spelen, is vaak belicht. Er is geen gemeenschappelijke waarheid meer. Het media-aanbod van nu is volledig verkokerd in een veelheid van nieuwskanalen die hun eigen gesloten gemeenschappen bedienen en hun eigen waarheid presenteren. Voor Republikeinen is dat vooral het nieuwskanaal Fox News en de nieuws/opinie site Breitbart. In deze mediakanalen wordt iedere onthulling over Trump voorgesteld als verraad van de “deep state”, of als partijdige verdachtmaking van de Amerika-hatende linkse malloten van wat steevast de “Democrat Party” wordt genoemd (omdat dat de negatieve associatie oproept met “bureaucrat” en “autocrat” in plaats van “democratie,” het beeld dat de correcte naam “Democratic Party” oproept).

Het gaat hier niet om een vertrouwde en normale polarisatie tussen links en rechts in de politiek en de media. Het gaat hier vrijwel uitsluitend om de radicalisering van de Republikeinse partij die een geheel eigen ideologische wereld heeft gecreëerd volledig losgezongen van de realiteit.

In de Amerikaanse politicologie spreekt men wel van “ asymmetrische polarisatie ,” een term die is gemunt door de Amerikaanse politicologen Thomas Mann en Norm Ornstein. Kort gezegd is de Democratische partij de laatste decennia politiek nauwelijks linkser geworden, terwijl de Republikeinse partij fors naar rechts is opgeschoven en steeds extremere posities inneemt.

Als het standaarduitgangspunt is dat bij onenigheid beide partijen concessies moeten doen, dan is er voordeel te behalen met het innemen van een extremer standpunt. Het uiteindelijke compromis zal dan verder opschuiven in je eigen richting. Deze strategische radicalisering van de Republikeinse partij is langzaam verworden tot compromisloze ideologische verharding en is het Amerikaanse partijsysteem langzaam aan het uithollen. Asymmetische polarisatie is onder Trump uiteindelijk uitgelopen op een Republikeinse achterban die is veranderd in een volgzame, lichtgelovige, en onnadenkende applausmachine voor de extreme, onverdraagzame en nationalistische Trump-agenda.

Blijft de vraag waarom de Republikeinse kiezers zulke kritiekloze consumenten zijn van de doorzichtige excuses en flagrante leugens van Trump en de hem gezinde nieuwsmedia? Dat heeft veel te maken met het gevoel van bedreiging en nationaal verval dat veel van de Trump aanhangers lijken te ervaren. De demografische ontwikkelingen in de Verenigde Staten zijn niet in het voordeel van de Republikeinse partij. Binnen afzienbare tijd zal minder dan de helft van de Amerikaanse burgers nog blank zijn. Jongere generaties Amerikanen zijn daarnaast minder religieus dan de oudere en staan meer open voor zaken als het homohuwelijk, rechten voor de LHBT gemeenschap, legalisering van soft-drugs, maatregelen tegen de klimaatverandering, etc.

Van de oudere generaties is zo’n 70 procent blank en christen. Van de jongere generaties is dat niet meer dan zo’n 30 procent. Voor deze mensen is Trump de laatste verdedigingslinie tegen een samenleving die in hoog tempo veelsoortiger, veranderingsgezinder, en seculierder aan het worden is dan het vertrouwde Amerika dat ze koesteren. Wat voor hen op het spel staat is niet louter een bepaalde politiek visie op een set beleidsvraagstukken, maar de identiteit van Amerika als een traditionele, blanke, christelijke, en op fossiele brandstoffen gebaseerde samenleving — het Amerika van 50 jaar geleden.

Deze belaagde Trump aanhang, bezorgd over het verval van hun Amerika, valt in grote lijnen in twee groepen uiteen: (1) de verliezers van de globalisering en (2) de traditionele christelijke achterban van de Republikeinse partij. De eerste groep is een cliché geworden in de berichtgeving over Trump. Het zijn de mensen die vroeger een goede boterham verdienden, maar wiens bestaan door de globalisering en automatisering is uitgehold. Er zijn geen vaste contracten meer en sociale voorzieningen die hun leven structuur geven. Zij voelen zich door de Democratische partij die hen vroeger vertegenwoordigde verraden en zijn overgelopen naar Trump.

Wat vaak onderschat wordt is hoezeer deze keuze ook wordt ingegeven door wrok en woede. Trump is in feite een grote gestrekte middelvinger van de vergeten burgers in het achterland naar de Democratische politici en de winnaars van globalisering in de grote steden aan de kust. Dat Trump een hork en een leugenaar is die als een bulldozer door het keurige systeem van regels en conventies in Washington heenrijdt, is voor hen geen nare bijkomstigheid of reden om hem af te zetten, het is een van de redenen waarom ze hem gekozen hebben.

Over de tweede groep, de christelijke achterban, wordt minder vaak bericht in de Nederlandse pers, maar deze is ook een belangrijke steunpilaar van het Trump presidentschap. De notoire schuinsmarcheerder Trump lijkt misschien een onwaarschijnlijke held voor bijbelvaste Amerikanen, maar hij heeft meer voor ze gedaan dan welke eerdere Republikeinse president ook. Hij heeft de diepgelovige Mike Pence tot vicepresident gekozen, twee conservatieve rechters naar het Hooggerechtshof gestuurd die tot stringentere regels voor abortus kunnen leiden, daarnaast heeft hij een klein leger sociaal conservatieve Republikeinse rechters benoemd in de lagere Federale gerechtshoven, transgenders uit het leger geweerd en de Amerikaanse ambassade naar Jeruzalem verplaatst, een belangrijke wens van de fundamentalistische christelijke achterban (zij geloven letterlijk dat de Joden eerst naar Israël moeten terugkeren, voordat Christus terug kan keren op aarde).

Ze spreken zonder ironie over Trump als iemand die door God gezonden is. Trump sprak niet lang geleden over zichzelf als “ the Chosen One ” een titel die Energie Minister, Rick Perry, zelf een gelovig christen, heel toepasselijk achtte. Volgens Perry gebruikt God vaak imperfecte mensen gebruikt om zijn goddelijke werken uit te voeren.

William Barr, tot slot, stelde in een opmerkelijke speech aan de katholieke Notre Dame Universiteit, dat de Trump-regering een bolwerk vormt tegen de ondermijning van de Amerikaanse cultuur door een linkse, seculiere elite. “Secularists and their allies among the ‘progressives,’” stelde hij: “have marshaled all the force of mass communications, popular culture, the entertainment industry, and academia in an unremitting assault on religion and traditional values.” De christelijke aanhang van Trump ziet zijn Impeachment als de sleutel van dit gevecht tussen geloof en secularisme, Amerikaanse en on-Amerikaanse groepen, goed en kwaad.

De Republikeinse partij probeert al vele jaren met allerlei politieke trucs te compenseren voor het genadeloos krimpen van haar traditionele achterban. Ze probeert de grenzen van kiesdistricten aan te passen om de electorale kaart in het voordeel uit te laten vallen van de Republikeinen, het zogenoemde “gerrymandering”. Ze ondersteunt maatregelen tegen “verkiezingsfraude” die eigenlijk bedoeld zijn om de achterban van de Democratische te ontmoedigen om aan de verkiezingen deel te nemen. Ze probeert stelselmatig meer Republikeinse rechters te benoemen om zo via de rechtsspraak haar politieke doelen te verwezenlijken. Ze ondersteunt lokaal het sluiten van verkiezingsbureaus, om in vaak arme Democratische wijken en buurten het kiezen moeilijk te maken.

Dit alles gaat gepaard met de delegitimering van de Democratische partij en het beleid waar zij voor staat. Met een valide tegenstander voer je een open democratische verkiezingsstrijd met wederzijds respect, is je politieke tegenstander je aartsvijand, dan wordt politiek een heilige oorlog waarin alles is toegestaan. Dit is het soort radicalisering dat onder Trump volledig in de openbaarheid is getreden. Het is een open vraag of het ook met Trump (eventueel na een Impeachment ) weer zal verdwijnen, of dat Trump nog maar het begin van de problemen is?