Trumps 'vredesplan' lijkt eerder een ultimatum

Het Witte Huis heeft een nieuw ‘vredesplan’ gepresenteerd om “alle militaire activiteiten” in Gaza te stoppen, mits zowel Israël als Hamas instemmen. Het plan werd maandag gepresenteerd in een gezamenlijke persconferentie door president Donald Trump en premier Benjamin Netanyahu. Het twintig punten tellende plan lijkt op het eerste gezicht redelijk: beide partijen moeten de wapens neerleggen en beide partijen moeten binnen 72 uur de gijzelaars vrijlaten. Leden van Hamas kunnen volgens het plan zelfs amnestie krijgen en desgewenst Gaza verlaten. Ook moet de infrastructuur van Gaza opnieuw opgebouwd worden. Zelfs Trumps eerdere plan om Gaza etnisch te zuiveren lijkt van tafel, want de Palestijnen mogen blijven en het IDF moet zich (geleidelijk) terugtrekken uit de regio. Toch lijkt dit nieuwe plan vooral voor de bühne. Als Hamas namelijk in zou stemmen met het plan, zou dit neerkomen op een volledige overgave. Het is onwaarschijnlijk dat Hamas daartoe bereid is. Trump en Netanyahu weten dat dondersgoed.

Een van de punten van het Amerikaanse plan houdt in dat Hamas instemt om geen enkele rol te spelen in het toekomstige bestuur van Gaza. In plaats daarvan komt Gaza onder het tijdelijke overgangsbestuur van een ‘technocratisch, apolitiek Palestijns comité’. Hoewel dit comité zou bestaan uit Palestijnen en internationale experts, zou het onder toezicht staan van de Board of Peace, dat zal worden voorgezeten door Trump zelf en omvat prominente figuren zoals voormalig Brits premier Tony Blair. Hoewel een Gazaanse regering zonder Hamas waarschijnlijk beter zou zijn voor de bevolking, is het de vraag of de inwoners bereid zijn te leven onder indirect Amerikaans toezicht. Bovendien is een dergelijke overgangsregering allesbehalve ‘apolitiek’, gezien het feit dat de VS de grootste leverancier zijn van het Israëlische leger, dat Gaza sinds eind 2023 meedogenloos bombardeert.

In een gebalanceerd vredesakkoord doen beide partijen concessies. Dit plan vraagt echter dat één partij zich volledig opdoekt. Met andere woorden: onvoorwaardelijke overgave. Vanuit westers perspectief is dit misschien wenselijk, maar het is in geen enkel opzicht realistisch dat Hamas hiermee instemt. Het feit dat het plan daardoor tot mislukken gedoemd lijkt, mag geen verrassing zijn. Israël lijkt namelijk niet erg geïnteresseerd te zijn in vrede. Terwijl Netanyahu in Washington het 'vredesplan' besprak, zette het Israëlische leger zijn bombardementen op Gaza-Stad voort, waarbij tientallen doden vielen.

Het is veel waarschijnlijker dat Netanyahu wil dat de deal mislukt. Het weigeren van Hamas zou een casus belli kunnen vormen om de vernietiging van Gaza voort te zetten of zelfs op te schalen. Netanyahu suggereerde dit al door te stellen dat als Hamas het plan niet accepteert of onderweg terugkrabbelt, Israël ‘de klus zelf zou klaren’. Hij kan daarbij rekenen op steun van de VS. Trump verklaarde dat, indien Hamas niet instemt, “we Israël zullen steunen terwijl het doet wat het moet doen.” Deze harde retoriek maakt duidelijk dat het ‘vredesplan’ in feite een verdekt ultimatum is, bedoeld om de VS een excuus te geven om hun steun aan Israël op te voeren of zelfs direct in te grijpen.

Laten we hopen dat er snel vrede komt in Gaza, maar van de twee grootste agressors is daar voorlopig weinig te verwachten.