‘Twee voor de prijs van geen’ voor bijna 200.000 mensen

Winkelmedewerkers zijn trotse mensen. Ze staan in de frontlinie voor hun werkgever, dragen het bedrijfslogo vaak als een medaille op de borst van hun kleding. Voor hen geen thuiswerken tijdens deze pandemie. Vanachter spatschermen en mondkapjes verzochten ze mensen vriendelijk afstand te houden en kregen ze de onvrede van gespannen klanten over zich heen wanneer de gangpaden te vol raakten. Zo hielden ze dag na dag de winkels open. Het land was hen dankbaar voor hun werk. Dat was goed voor de economie én voor klanten. Applaus!

Maar bovenal was het goed voor hun bazen, zo blijkt nu. Drie feiten van het Centraal Bureau voor de Statistiek op een rijtje: (1) de detailhandel kende in het derde kwartaal van dit jaar een recordomzet, (2) er waren mínder faillissementen dan een jaar eerder en (3) ondernemers zijn zelf optimistisch dat de omzetgroei zal doorzetten. Reden genoeg om te verwachten dat de bijna 200.000 winkelmedewerkers na dit slopende jaar een salarisverhoging tegemoet zouden zien. Het is immers dankzij hun inzet dat die cijfers tijdens een pandemie zo rooskleurig bleven.

Niets blijkt minder waar. Op 17 november sloten de werkgevers in de detailhandel een flitsakkoord af met de vakbonden CNV, AVV, RMU en de Unie. Het resultaat: lonen zijn bevroren en zullen in veel gevallen zelfs dalen. De reden volgens de ondertekenende partijen? De ‘onzekere tijden’ waarin we leven. Dat is een problematisch argument. Als 2020 één cliché nog maar eens bevestigt is het dat de toekomst per definitie onzeker is. Wat in dit geval daarentegen bepaald níet onzeker is: de detailhandel hield zich tijdens de pandemie prima overeind.

Het akkoord past in een inmiddels decennia-oude Nederlandse traditie van loonmatiging. Zodra het tegenzit grijpen we als reflex naar het stopzetten van loonsverhogingen. Zodra het weer goed gaat zijn we zuinig met loonsverhogingen: ‘de toekomst is immers onzeker’. Het is weinig verbazingwekkend dat de cao-lonen de bedrijfswinsten al jaren niet meer bijhouden en een grote deel van de middenklasse het besteedbaar inkomen nauwelijks zag stijgen.

De loonmatigingstraditie kent weinig logica. Het is vaak zonder onderbouwing, zonder noodzaak, gewoon omdat het kan. In veel winkels komen medewerkers voor zichzelf op: de Bijenkorf, Ikea, Big Bazar, Blokker, Wibra. Dit akkoord is voor hen weer een extra horde om iets voor elkaar te krijgen.

Dit voorjaar droomden we als samenleving hardop van de coronacrisis als grote reset: wellicht zou deze crisis de wereld ten goede veranderen? Voor de 200.000 mensen in de detailhandel lijkt het er voorlopig niet op. Hun bestaan verwordt meer en meer tot een financiële balanceer-act. Daarom is dit het moment om het winkelpersoneel te steunen. Spreek je als klant uit vóór deze enorme groep werknemers en tégen hun behandeling. Als winkelmedewerkers de moed hebben om actie te voeren, geef hen dan een nog groter applaus! Wees bovenal zachtmoedig: steek ze een hart onder de riem, glimlach naar die leuke vakkenvuller of die bevlogen verkoopster, en laten we het tij samen keren.

Linda Vermeulen is vakbondsbestuurder in de winkelstraat Hendrik Noten is auteur van het boek Fantoomgroei