Uitgeput Oekraïne bestookt Russisch achterland

Onderstaande tekst is zondag uitgesproken tijdens de maandelijkse bijeenkomst van Stop de Oorlog op het Spui in Amsterdam.

Na 33 maanden oorlog voeren is Oekraïne uitgeput. Niet alleen Oekraïne overigens, ook Rusland, maar vooral Oekraïne. Het overwinningsplan waarvoor president Zelensky de afgelopen maanden reclame heeft gemaakt, is vooral een exit-strategie. Het plan is uitdrukkelijk bedoeld om onderhandelingen met Rusland aan te knopen en daarvoor moeten zekerheden van het Westen worden gekregen. Cruciale elementen uit het plan werden tot na de verkiezing van Trump als president van de VS niet ingewilligd door het Westen. Er werd volstaan met het bewapenen om de frontlijn te kunnen behouden. De uitputtingsmethode die door Rusland is ingezet heeft aan het begin van de derde oorlogswinter Oekraïne op de rand van de afgrond gebracht. Na de verkiezing van Trump tot de volgende president wordt een draai voorbereid in het Amerikaanse beleid.

Vorige week kwam de uittredende Amerikaanse president Biden tot de nog onverwachte beslissing dat Oekraïne Amerikaanse langeafstandswapens mag gebruiken in het achterland van de Russische provincie Koersk. Een dag later werden ATACMS langeafstandsraketten ook ingezet door Oekraïne. Weer een dag later werden twaalf stuks Storm Shadow-kruisraketten ingezet in Rusland. Daarmee werd een nieuwe rem losgelaten.

Aanleiding en oorzaken van toestemming
De officiële aanleiding voor de toestemming zijn berichten dat Rusland Noord-Koreaanse militairen inzet in Koersk om de Oekraïense troepen te verdrijven. De aangekondigde inzet van Noord-Koreaanse militairen is zonder meer een escalatie en een verdere internationalisering van de oorlog. Door Rusland.

Een tweede reden voor de toestemming is dat de Oekraïense bezetting van Koersk de toekomstige onderhandelingspositie moet versterken. Als het stukje Russisch grondgebied in de provincie Koersk zou kunnen worden behouden dan staat Oekraïne sterker in de te verwachten onderhandelingen over het einde van de oorlog.

Ten slotte speelt mee dat Biden de inzet van Trump bij aangekondigde vredesplannen wil tegenwerken. Trump heeft aangekondigd een vredesgezant te willen aanstellen voor de oorlog in Oekraïne.

De slag om Koersk
De oorlog in Koersk gaat niet voorspoedig, ook niet na de inzet van de raketten tegen Russische bevoorrading. De inval die begin augustus werd ingezet, heeft inmiddels de helft van het veroverde grondgebied moeten opgeven. Elke dag verliest Oekraïne een beetje meer terrein. Het zal een hele toer worden om Koersk te behouden. Daarvoor en ook voor de rest van het zeer lange front is Oekraïne uit verschillende landen wapenpakketten beloofd. Daaronder ook de verboden antipersoonsmijnen die de Russische voetsoldaten moeten tegenhouden.

Het slagveld in het Oosten
De afgelopen maanden heeft Rusland relatief veel grondgebied veroverd. Op een vijftiental plaatsen aan het front wordt opgerukt. De slagen om Pokrovsk en Toretsk zijn aangehouden, nu is de aanval op Kurakhove ingezet. Inmiddels is van uit het zuiden in noordelijke richting een aanval ingezet die Kurakhove kan insluiten en de opmars richting Pokrovsk kan verder zetten. In Kurakhove is  één de nog functionerende conventionele elektriciteitscentrales is gevestigd.

Meer bombardementen op de elektriciteitsproductie
De afgelopen weken zijn opnieuw massale Russische aanvallen op de elektriciteitscentrales ingezet. Vorig weekend werden zes elektriciteitscentrales van Oekraïne getroffen. Deze bombardementen zijn deel van het plan om Oekraïne uit te putten en niet alleen de burgers van Oekraïne in de kou te zetten, maar ook de wapenproductie te hinderen. De veelvuldigheid van de aanvallen put ook de reserveonderdelen voor de centrales uit. De centrales worden opgelapt, maar ook reserveonderdelen raken op.

De centrale in Kurakhove wordt nu door Oekraïne ontmanteld om de onderdelen als reserve voor de resterende centrales te laten dienen. Dat zegt heel veel over de ellendige toestand van de Oekraïense elektriciteitsproductie.

Een opinieonderzoek
De nieuwste resultaten van een Gallup-enquête onder de Oekraïense bevolking tonen aan dat inmiddels een kleine meerderheid (52%) voorstander is van onderhandelingen waarbij het opgeven van grondgebied niet wordt uitgesloten. Deze ontwikkeling in de bevolking van Oekraïne gaat snel. De enquête werd in de oktober gehouden. De veranderingen in de opvattingen over de oorlog gaan niet alleen heel snel in de hoofdstad Kyiv maar ook in het westen van het land.

Escalatie in verschillende vormen
De Amerikaanse toestemming om langeafstandsraketten in te zetten in Rusland is een ernstige escalatie en die is weer met Russische escalatie beantwoord. Ten eerste werd de nucleaire doctrine aangepast. De inzet van Russische kernwapens wordt in deze nieuwe doctrine vergemakkelijkt.

Daarnaast vuurde Rusland een middellangeafstandsraket af op de stad Dinpro. Poetin verklaarde daarbij dat dit niet had gekund, niet mogelijk zou zijn geweest, onder het INF-regime. Dat is het akkoord op verbod van middellangeafstandsraketten in Europa. De VS zegden het akkoord op in 2019, onder Trump. Naast wapengekletter ook heel veel retoriek en propaganda.

Overigens is onlangs duidelijk geworden dat in Oekraïne stemmen opgaan om een vuile kernbom te produceren. Als afschrikking natuurlijk. Het Oekraïense instituut ‘Centre for army, conversion and disarmament’ heeft een rapport opgesteld waarin de praktische mogelijkheden van de bouw van een rudimentaire atoombom door Oekraïne wordt nagegaan. Wat daarvoor nodig is, is plutonium die in kerncentrales een restproduct is en de ontwikkeling van een drager in de vorm van een ballistische raket. Het kan dus waarschijnlijk. Aanleiding voor dit plan is de angst voor de volledige terugtrekking van het land door de VS o.l.v. de nieuwe president. Vooralsnog is dit plan vooral een proefballonnen.

Daarnaast wordt er in het Westen al tijden geklaagd over het opvoeren van hybride, dat is geheime, oorlogvoering. Afgelopen week werden kabels in de Oostzee, van belang voor Westerse communicatie, stuk aangetroffen. De vinger wordt gewezen naar Rusland, hoewel een Chinees vrachtschip verdacht is. Die hybride-oorlogvoering is een direct gevolg van de oorlog in Oekraïne.

Voorts is het een ernstige escalatie dat vorige week in Redzikowo, Polen, een Amerikaanse raketbasis is geopend. Deze basis werd al 20 jaar geleden gepland en was één van de bezwaren die Rusland in december 2021 voorlegde aan de NAVO. Rusland schreef toen een brief aan de VS en de NAVO die het ultimatum was voor de aanval op Oekraïne. Daarin stelde Rusland acht eisen, waaronder het niet openen van de basis in Redzikowo. Het gaat om SM-3-raketten  (Standaard Missile 3) die belangrijke steden en militaire centra in Rusland  kunnen raken en die ooit als deel van het Amerikaanse raketschild werden gezien. Rusland meldde deze week dat het deze basis als een legitiem doelwit beschouwt. Als dat werkelijk gebeurt, betekent dat een volledige oorlog tussen Rusland en de NAVO. Geen proefballon hier, maar meer wapengekletter.

Nederland en de oorlog
Nu we het toch over raketten hebben en een raketschild. Afgelopen week oefende het Nederlandse LC-fregat De Ruyter met het afschieten van onder andere SM (Standard Missile) 2 raketten. Deze raketten zijn ook deel van het Amerikaanse (NAVO)-raketschild. De marine wil verdere bewapening met kruisraketten. Deze raketten maken ook deel uit van al lang geplande bewapening. Ver vóór de oorlog in Oekraïne. Dit is het moment om ze te tonen. Het is wapengekletter door Nederland.

Ook de Nederlandse regering is vol over hybride-oorlogvoering en de grijze zone tussen oorlog en vrede. Daarbij wordt vooral aan de bekabeling op de Noordzee en Atlantische Oceaan gedacht. Het gaat dus om escalatie van de oorlog met Rusland, die hier als geheim of grijs wordt voorgesteld maar met volle kracht wordt voorbereid.

De afgelopen week werd in de Tweede Kamer gedebatteerd over het beleid van Buitenlandse Zaken. De aandacht ging daarbij vooral uit naar de relatie van Nederland met Israël. Maar ook Oekraïne stond op het programma. De SP en vooral Denk riepen expliciet op tot een koerswijziging. Met de kansloze ontwikkelingen in de oorlog in Oekraïne moet Nederland aandringen op onderhandelingen. “We moeten ons afvragen of we met onze betrokkenheid deze oorlog niet langer laten duren dan hij nu al duurt. President Zelensky heeft onlangs aangegeven dat deze oorlog volgend jaar via diplomatieke weg moet worden opgelost,” aldus Kamerlid Van Baarle.

Uitputting
Naast de Oekraïense uitputting zijn er ook verschijnselen van Russische uitputting. Een directe opmars of doorbraak is niet gerealiseerd en berichten over hoge inflatie in de economie geven aan dat ook Rusland moeilijkheden heeft. Daarnaast heeft Rusland posities verloren in de Zwarte Zee en bij de Oostzee wordt de exclave Kaliningrad verder geïsoleerd door het Westen. Rusland stelt dat het wil onderhandelen op basis van de eisen die het in juni formuleerde. Kortweg, de vier geannexeerde provincies erbij en een neutraal Oekraïne. Ook Rusland is bezig zijn onderhandelingspositie te versterken en er worden in de internationale pers bespiegelingen gepubliceerd die een uitkomst van de onderhandelingen verkennen.

Het Westerse beleid heeft niet tot een instorting van Rusland geleid. Integendeel eigenlijk, het heeft tot veranderde machtsverhoudingen in de wereld geleid die niet in het voordeel van de VS zijn en al helemaal niet in het voordeel van Europa. De veranderde machtsverhoudingen leiden tot meer geweld en geweldsdreiging. De komst van Trump zou misschien een einde aan het bloedbad in Oekraïne bespoedigen, maar de wapenwedloop zal er zeker niet door beëindigd worden. Het oorlogsgevaar ook niet.

Het spreekt vanzelf dat de genocide van de Palestijnse bevolking en de oorlogen in Libanon en Jemen de oorlogsdreiging alleen maar groter maken.

Stop de Oorlog ziet de analyse die we aan het begin van de oorlog maakten in ras tempo worden waargemaakt. Oekraïne vecht met de moed der wanhoop en de rest van Europa wordt in een toestand van bijna-oorlog gebracht, waarin geheime of hybride-oorlogvoering, nieuwe raketten, en het dreigen met kernwapens steeds normaler lijken te worden. Ik herhaal dat we een einde aan de oorlog willen, de terugtrekking van Rusland uit Oekraïne, geen wapenwedloop; geen kernwapens in Europa en diplomatie NU!

Hoewel er redenen genoeg zijn om een einde te maken aan dit bloedbad, en redenen genoeg om terug te kijken op het gevoerde beleid zijn er nog meer redenen om deze voortgaande militarisering, deze wapenwedloop en het gevaar van gebruik van kernwapens te stoppen. Dat moet topprioriteit worden.

Tot de volgende keer.