Van Kabul naar de klanken van Amsterdam

Tussen Kabul en Amsterdam ontdekt journalist en nieuwkomer Saadat Mousavi hoe muziek, mensen en momenten zijn blik verruimen en hem nieuwe ervaringen schenken. Hij beschrijft zijn eerste avond in het Concertgebouw.

De zon scheen zachtjes over de stad. Zonder specifieke verwachtingen liep ik naar het Concertgebouw in Amsterdam. Voordat ik afscheid nam op mijn kantoor, zei mijn collega Manal, een Syrische vrouw: “Het lijkt wel alsof je vanavond een date hebt!” Ik weet niet wat ze in mijn gezicht las; misschien opwinding, misschien nieuwsgierigheid. Ik antwoordde: “Geen date zoals jij denkt! Maar ik heb een afspraak, een gedeelde reis in het Concertgebouw, met Laura! Een vrouw die net als april, lang, warm en hartelijk is. Een vrouw wier gedachten en finesse als de bloesems van april tot bloei komen.”

Voor het Concertgebouw liep ik heen en weer, wachtend op haar. Stijlvol geklede mannen en vrouwen, ogenschijnlijk welgesteld en blank, betraden in groepjes het gebouw. Amsterdam is als een bruid onder de steden: elegant en indrukwekkend, met chique kleding en prachtige sieraden die haar schoonheid en grandeur benadrukken.

Laura arriveerde, op de fiets. Haar krullende, gouden haren glansden in de zon. Lang en met een glimlach, als een lichte bries die op de fiets door de steegjes lichtvoetig, snel en vrolijk. Zoals zij mijn soms onhandig geschreven artikelen nauwkeurig corrigeert, zo roept ze vanavond in de concertzaal  mijn ziel op tot een diepe rust en een historische streling. Mijn rusteloze ziel; van Kabul naar Amsterdam, van de moskee van gisteren naar de muziek van vanavond. Ze stapt van haar fiets en omhelst me. Ik ben klein, zij is lang. Het was mijn eerste keer hier en ik was wat zenuwachtig. In haar omhelzing fluisterde ik zacht: “Rustig aan, het komt goed.”

We lopen naar de zaal. De sfeer is bruisend maar vol vreugde. We brengen onze jassen bij de garderobe en beklimmen de wenteltrap van het prachtig vormgegeven gebouw. Laura zegt met een glimlach: “Kijk, Saadat! Witte, rijke mensen lopen met glazen champagne door de gangen.” Ze nodigt me uit om samen een glas te drinken en te ervaren hoe het voelt om deel uit te maken van de wereld van de elite.

Het concert begint. De zachte klanken van westerse muziek vullen de grote, majestueuze zaal. Links van mij zit Laura, om ons heen vooral ouderen, minder jongeren. Even voel ik me in het hart van de geschiedenis; een rijke, gouden geschiedenis, versierd met muziek, schilderkunst en prachtige architectuur. Telkens als het orkest een stuk afrondt, applaudisseert het publiek minutenlang, staat op om te juichen en het langdurige applaus en de bijzondere eerbetuiging vullen de ruimte met een intens gevoel van vreugde en bevrijding, alsof er een gezamenlijke ziel leeft in de wereld van muziek en kunst; een woordeloze bevrijding, enkel met geluid. Deze keer neemt het Concertgebouworkest, onder leiding van Klaus Mäkelä, ons mee op een reis door de klassieke muziek; van de sprookjes van Maurice Ravel tot de hedendaagse stukken van Guillaume Connesson en de krachtige muziek van Béla Bartók, die met zijn westerse volksmotieven de zaal betovert. De solo’s van fluit en hobo, met hun heldere klanken, verrijken de stukken en elke noot is een magische mix van geschiedenis, cultuur en kunst, steeds weer beantwoord met het enthousiasme van het publiek.

Westerse klassieke muziek, met haar complexe orkestratie, meerlaagse structuur en gebruik van rijke harmonische en melodische technieken, neemt de luisteraar mee op een emotionele en intellectuele reis; de melodieën vertellen vaak een verhaal en combineren rationaliteit met gevoel. In tegenstelling hiermee is traditionele Iraanse en Afghaanse muziek gebaseerd op monofonie en gebruikt ze Modi en maqams zijn traditionele muzieksystemen uit Iran en Afghanistan, elk met een eigen karakter en stemming die verschillende emoties en sferen zoals verdriet, vreugde of mystiek overbrengen. Deze structuren vormen de basis voor improvisatie en compositie en spelen een belangrijke rol in het uitdrukken van cultuur en spiritualiteit in de regio. om emoties over te brengen; deze muziek is vaak improvisatorisch en maakt een directe, ongefilterde verbinding met het hart en de ziel van de luisteraar. Als westerse klassieke muziek een gelaagd schilderij van geschiedenis en cultuur is, is traditionele oosterse muziek als een liefdesgedicht dat recht uit het hart wordt verteld; de een met complexe, logische structuren, de ander met eenvoud en oprechtheid, maar beide op zoek naar schoonheid, betekenis en gevoel, elk op hun eigen manier.

Tijdens de pauze drinken we rode wijn en wandelen door de hoge, weelderige gangen. Laura vraagt naar mijn recente artikelen, ik naar de publicatie van haar nieuwe boek. Ze is romanschrijver en journalist, en hoofdredacteur van het tijdschrift 360; iemand die in dit onbekende land mijn hand heeft vastgehouden om mijn weg te vinden.

Het tweede deel van het concert begint. Een oudere vrouw in de voorste rij groet Laura. Ze geeft me de programmabrochure: “Dit is de volgende muziek, een fluit.” De sfeer wordt weer warm. Ik denk na over hoe rond de wereld is; mensen worden van het ene punt naar het andere geslingerd. Ik, een dorpsjongen van de grens met China, ooit bezig met vee hoeden en rondtrekken in de bergen, zit nu in de beste concertzaal van het hart van het Westen, vol schoonheid  van kunst.

Mijn blik rust op Laura, op haar glimlach, als een onschuldige, frisse wind. Ze vraagt: “Hoe voelt de sfeer voor je? "Wat vind je ervan?” Wat moet ik zeggen? Ik kan niet zeggen dat ik voor eeuwig in haar glimlach wil blijven; in haar stem, in haar krullende, gouden haren, die voor mij het toonbeeld zijn van een waardig en beminnelijk mens.

Het concert eindigt. We verlaten de zaal, lichtvoetig en vervuld van een goed gevoel. Laura omhelst me opnieuw, springt als een vrije vogel op haar fiets en verdwijnt in de kronkelende straten van Amsterdam. Ik haal diep adem; het voelt alsof ik uit de geschiedenis stap. Voorzichtig loop ik naar de tram. Nog steeds ben ik in gedachten verzonken in die betoverende avond, die in de kalender van mijn leven als een bijzondere, gouden nacht is vastgelegd.

Nu ik in de trein naar Almere zit, sluit ik mijn ogen en mijmer. Elke ontmoeting met nieuwe plaatsen, klanken en mensen waait als een zachte wind over de geest en neemt je identiteit mee op een eindeloze reis van transformatie en groei. Elke ervaring, van een groots concert tot een ontmoeting met een bijzondere vriend, bouwt steen voor steen aan onze innerlijke wereld en verrijkt die; een identiteit die niet vast of statisch is, maar voortdurend vorm krijgt en verandert. Dat is de realiteit van de mens; een samenvatting van ontmoetingen met plaatsen, mensen en verschillen.