Van Wilders tot Yesilgöz: hoe framing de democratie wurgt

Afgelopen weekend bestempelde Dilan Yeşilgöz zanger Douwe Bob als “Jodenhater.” Niet omdat hij Joden haatte, maar omdat hij, in een poging tot morele consistentie, weigerde zijn naam te lenen aan posters die de Israëlische staat promoten. Hij maakte het aloude onderscheid tussen een regering en haar bevolking – een nuance die plots gevaarlijk is zodra het niet over Rusland of China gaat, maar over Israël. Wanneer het over de Oeigoeren gaat, applaudisseren we voor wie de Chinese staat afwijst zonder Chinezen te demoniseren.

Maar wie datzelfde morele onderscheid toepast op Israël en Palestijnen, wordt direct geframed als antisemiet. Daarin maakt het niet uit of jij Kati Piri, Douwe Bob of een van de 150.000 mensen was, die op 15 juni een Rode Lijn door Den Haag maakten. Uri Rosenthal liet ook op X weten dat hij erg uitkeek naar het nieuwe GL/PvdA-Kamerlid Douwe Bob. Stel je voor dat je eerst bang was dat het geen normale partij zou worden, en daarna een pedant grapje maakt over iemand met tatoeages? Zijn we nu te volks of zijn we teveel havermelkelite?

Geert Wilders maakte het ditzelfde weekend even bont, en moest natuurlijk weer even zijn trouwe bondgenoot Viktor Orbán witwassen. Op 28 juni was er namelijk het grootste Pride protest in Boedapest ooit. En als het gaat om het schoonvegen van autoritaire vrienden, schakelen populisten moeiteloos over op de aanval. Dus beschuldigde hij op X doodleuk Gergely Karácsony – de burgemeester van Boedapest – ervan een Hitlergroet te hebben gebracht. Geen bewijs, geen context, geen gêne – gewoon klassiek projectie politiek: beschuldig je tegenstander van wat je zelf normaliseert.

De burgemeester voelde zich – volkomen begrijpelijk – genoodzaakt het groteske frame publiek te weerleggen. Want als extreemrechts iets niet verdraagt, dan is het een democratisch gekozen tegenstem in hun eigen achtertuin. Vooral niet eentje die opkomt tegen het antisemitische, autoritaire bewind van Orbán, dat door Wilders met kinderlijke overgave wordt verdedigd.

En zo zien we het steeds weer: wie zich uitspreekt tegen structureel staatsgeweld of tegen reactionaire regimes, krijgt geen weerwoord op argumenten, maar een aanval op zijn intenties. Douwe Bob wordt een Jodenhater genoemd omdat hij principes heeft. De burgemeester van Boedapest is geen gekozen tegenmacht, maar een Nazi. De waarheid wordt niet weersproken, maar verdacht gemaakt. En wie zich nog waagt aan nuance, aan het onderscheiden van een volk en haar regering, wordt onder de bulldozer van framing en verdachtmaking gegooid.

Politieke junkies zijn dit gewend, maar ik kan mij best voorstellen hoe heftig dit is voor een zanger. Het is een strategie die niet uit de lucht komt vallen, maar waar je behoorlijk overdonderd door kan raken, als jij je normaal niet in de politieke arena bevindt. Dit is MAGA-politiek in Nederlandse verpakking. Overgewaaid uit Amerika, waar Donald Trump en zijn trawanten niet debatteren, maar vernietigen. Niet overtuigen, maar ontmenselijken. Waar grove leugens geen incidenten zijn, maar een wapenarsenaal. Of je nu Douwe Bob heet of Gergely Karácsony maakt niets uit.

Wat deze week gebeurde met Douwe Bob is geen op zichzelf staand incident. Het is een les. Een waarschuwing verpakt als beschuldiging. Je hoeft geen Kamerlid te zijn, geen activist, geen radicale academicus om te worden weggezet als vijand. Het volstaat om een paar vragen te stellen, om je naam niet onder een slogan te zetten, om nee te zeggen waar knikken van je wordt verwacht.

Want in deze nieuwe orde van politieke zuiverheid gaat het allang niet meer om wat je doet, maar om of je past. Of je meedoet aan de juiste framing, de juiste uniformiteit, het juiste decorum. Uri Rosenthal hoefde niets te onderbouwen toen hij Douwe Bob spottend bij GL/PvdA indeelde. Het was geen grap. Het was een waarschuwing aan ons allemaal.

Want hoe Uri Rosenthal naar Douwe Bob kijkt, kijkt hij ook naar jou. Als jij geen witte bloes draagt. Geen beleefd jargon spreekt. Niet keurig “genuanceerd” blijft terwijl anderen worden verdacht gemaakt. Dan ben je ineens “te activistisch,” “te emotioneel,” “te veel bezig met Israël,” “te weinig bezig met antisemitisme” — of gewoon: verdacht.

Dit gaat niet over stijl, het gaat over gehoorzaamheid. Over de vraag wie er mag meedoen in het publieke gesprek — en wie eruit wordt geworpen zodra hij weigert in koor te spreken. En zolang media deze uitsluitingspraktijken blijven normaliseren, zolang journalisten de framing overnemen in plaats van tegenspreken, blijft deze cultuur van angst groeien.

We hoeven het niet allemaal met elkaar eens te zijn. Maar we zouden ten minste het verschil moeten blijven zien tussen kritiek en haat. Tussen gewetensbezwaren en extremisme. En tussen een artiest met principes — en een minister die die principes met opzet verdraait.

Van Wilders kenden we deze stijl al langer, al gaat hij steeds verder. Maar Yeşilgöz haalt de afgelopen maanden in hoog tempo haar achterstand in. Met haar constante stroom verdachtmakingen richting 'radicaal' en 'antisemitisch' links, zaait ze bewust verwarring over wat antisemitisme werkelijk is – en ondermijnt ze elke mogelijkheid tot rechtvaardige solidariteit.